1. भारत अमुचा देश... - Bharat amucha desh - Class 8 - Sugambharati 1

Lesson Type: Poetry (कविता)

Lesson Number: १

Lesson Title: भारत अमुचा देश...

Author/Poet's Name: शरद कांबळे

Bilingual Summary (सारांश)

मराठी: 'भारत अमुचा देश...' या गीतात कवी शरद कांबळे यांनी भारत देशाविषयीची आपली गौरवपूर्ण भावना व्यक्त केली आहे. भारतात जन्मल्याचा आम्हांला खूप अभिमान असून आम्ही भाग्यवान आहोत, असे ते म्हणतात. जरी येथे भाषा, धर्म, संस्कृती यांची विविधता असली तरी एकता नांदते. फळे, फुले, हिरवीगार वने, नद्या आणि पर्वतशिखरे यांनी ही भूमी सुंदर आणि संपन्न आहे. ही भूमी शीलवंत, बलवंत, नितीवंत आणि प्रज्ञावंत अशा जगद्वंद्य नररत्नांची खाण आहे. देशाचे संविधान आणि तिरंगी ध्वज हे आमचा मान आणि शान असून, आम्ही या प्रिय भारतभूमीचे गुणगान नेहमी गात राहू, असे कवी शेवटी सांगतात.

English: In the poem 'Bharat Amucha Desh...', poet Sharad Kamble expresses his glorious feelings for the country of India. He states that we are proud of our country and feel fortunate to have been born here. Despite the differences in language, religion, and culture, unity prevails here. This land is beautiful and prosperous with fruits, flowers, green forests, rivers, and mountain peaks. This land is a mine of world-revered human jewels who are virtuous, strong, ethical, and intelligent. The poet concludes by stating that the country's constitution and the tricolor flag are our honor and pride, and we will forever sing the praises of our beloved motherland, India.

Bilingual Theme / Central Idea (मध्यवर्ती कल्पना)

मराठी: भारत देशाच्या विविधतेतील एकता, निसर्गसंपन्नता, महान मानवी परंपरा आणि राष्ट्रीय प्रतीकांबद्दलची गौरवपूर्ण भावना व्यक्त करणे, ही या कवितेची मध्यवर्ती कल्पना आहे.

English: The central idea of this poem is to express a sense of glory and pride for India's unity in diversity, its natural prosperity, its great human traditions, and its national symbols.

पाठातील महत्त्वाचे मुद्दे (Key Points for Revision):

• कवीला भारतात जन्म घेतल्याचा सार्थ अभिमान आहे.

  
  

• विविधता असूनही भारतात एकता नांदते, ही भारताची खरी ओळख आहे.

  
  

• भारत भूमी फळे, फुले, हिरवीगार जंगले, नद्या आणि जलाशये यांनी समृद्ध आहे.

  
  

• आपला देश शीलवंत, बलवंत, नितीवंत आणि प्रज्ञावंत अशा महान व्यक्तींची खाण आहे.

  
  

• संविधान आणि तिरंगा ध्वज ही आपली श्रद्धास्थाने आणि आपला सन्मान आहेत.

  
  

Glossary (शब्दार्थ)

Poetry-Specific: ओळींचा सरळ अर्थ लिहा

धृपद:

• 
  

  संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी शरद कांबळे यांच्या 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतील असून, यात कवी आपल्या देशाबद्दलचा अभिमान व्यक्त करत आहेत.

  
  
• 
  

  सरळ अर्थ: भारत हा आमचा देश आहे, याचा आम्हांला खूप अभिमान आहे. या भारत भूमीवर आमचा जन्म झाला, यासाठी आम्ही स्वतःला खूप नशीबवान समजतो.

  
  

चरण १:

• 
  

  संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी शरद कांबळे यांच्या 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतील असून, यात कवी भारताच्या 'विविधतेतील एकते' या वैशिष्ट्याचे वर्णन करत आहेत.

  
  
• 
  

  सरळ अर्थ: आमच्या देशात जरी अनेक प्रकारची भिन्नता आणि विविधता असली, तरी येथे लोकांमध्ये एकता नांदते. आमची भारतीय संस्कृती पवित्र, श्रेष्ठ आणि महान आहे.

  
  

चरण २:

• 
  

  संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी शरद कांबळे यांच्या 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतील असून, यात कवी भारत भूमीच्या नैसर्गिक समृद्धीचे वर्णन करत आहेत.

  
  
• 
  

  सरळ अर्थ: आमची भारत भूमी फळा-फुलांनी आणि हिरव्यागार वनांनी नटलेली आहे. येथे उंच पर्वतशिखरे, नद्या आणि पाण्याचे साठे आहेत. ही सुंदर आणि समृद्ध भूमी आम्हांला आमच्या जिवापेक्षाही प्रिय आहे.

  
  

चरण ३:

• 
  

  संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी शरद कांबळे यांच्या 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतील असून, यात कवी भारतातील महान मानवी परंपरेचा गौरव करत आहेत.

  
  
• 
  

  सरळ अर्थ: आमची भारत भूमी चारित्र्यवान (शीलवंत), सामर्थ्यवान (बलवंत), नीतिमान (नितीवंत) आणि बुद्धिमान (प्रज्ञावंत) लोकांची आहे. संपूर्ण जगात जे वंदनीय आहेत, अशा नररत्नांची (थोर व्यक्तींची) ही खाण आहे.

  
  

चरण ४:

• 
  

  संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी शरद कांबळे यांच्या 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतील असून, यात कवी राष्ट्रीय प्रतीकांबद्दलचा आदर व्यक्त करत आहेत.

  
  
• 
  

  सरळ अर्थ: आमच्या देशाचे संविधान आणि आमचा तिरंगा झेंडा, हे आमचा सन्मान आणि आमची शान आहेत. आम्ही आमच्या या अत्यंत प्रिय भारतभूमीचा विजय-गीत (जयगान) नेहमी गात राहू.

  
  

True or False (चूक की बरोबर) with Reasons

विधान १: भारतात विविधता असल्यामुळे येथे एकता नाही.

• उत्तर: चूक. कारण, कवितेत म्हटले आहे, 'येथे परंतु नांदे एकता'.

  
  

विधान २: भारत भूमी केवळ नद्या आणि शिखरे यांनीच सुंदर आहे.

• उत्तर: चूक. कारण, ती 'फळाफुलांची, हरीतवनांची' तसेच 'जलाशयांची' भूमी आहे.

  
  

विधान ३: कवींच्या मते, भारत देश गुणवान माणसांची खाण आहे.

• उत्तर: बरोबर. कारण, कवी म्हणतात की ही 'नररत्नांची ही खाण' आहे.

  
  

विधान ४: कवीला भारतात जन्म घेतल्याचा अभिमान नाही.

• उत्तर: चूक. कारण, कवितेची पहिलीच ओळ आहे, 'भारत अमुचा देश आम्हा असे अभिमान'.

  
  

विधान ५: संविधान आणि तिरंगी निशाण हे देशाचा सन्मान आहेत.

• उत्तर: बरोबर. कारण, ते 'अमुचा मान अमुची शान' आहेत.

  
  

Personal Opinion (स्वमत):

प्रश्न १: 'जरी भिन्नता, जशी विविधता येथे परंतु नांदे एकता' या ओळीचा तुम्हाला समजलेला अर्थ लिहा.

• उत्तर: कवी शरद कांबळे यांनी 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतून भारताचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य सांगितले आहे. 'विविधतेतील एकता' हा आपल्या देशाचा आत्मा आहे आणि याच भावनेला कवीने या ओळीतून व्यक्त केले आहे.

  या ओळीचा अर्थ असा आहे की, आपला भारत देश खूप विशाल आहे. येथे अनेक जाती-धर्माचे, विविध भाषा बोलणारे आणि वेगवेगळ्या परंपरा मानणारे लोक राहतात. त्यांचे सण-उत्सव, खाण्यापिण्याच्या सवयी, पोशाख या सर्वांमध्ये भिन्नता आहे. वरवर पाहता हे सर्व लोक वेगळे वाटत असले, तरी त्यांच्या मनात 'आम्ही भारतीय आहोत' ही एकतेची भावना घट्ट रुजलेली आहे. संकटकाळी सर्वजण एकत्र येतात. म्हणूनच, बाह्य विविधतेच्या आत एकतेचे मजबूत नाते आहे, हेच या ओळीतून स्पष्ट होते.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: विविधता, एकता, भिन्नता, भारतीयत्व, सण-उत्सव, भाषा, धर्म, राष्ट्रीय एकात्मता.

  
  

प्रश्न २: कवितेत वर्णन केलेल्या भारत भूमीच्या सौंदर्याचे वर्णन तुमच्या शब्दांत करा.

• उत्तर: 'भारत अमुचा देश...' या कवितेत कवी शरद कांबळे यांनी भारत भूमीच्या नैसर्गिक सौंदर्याचे आणि समृद्धीचे अत्यंत गौरवपूर्ण वर्णन केले आहे. ही भूमी केवळ एक जमिनीचा तुकडा नसून, ती निसर्गाचा एक सुंदर अविष्कार आहे.

  कवींच्या मते, ही भूमी फळांनी आणि फुलांनी बहरलेली आहे. येथे हिरवीगार घनदाट जंगले आहेत, जी पर्यावरणाचा समतोल राखतात. उंच उंच पर्वतशिखरे देशाचे संरक्षण करतात, तर खळाळून वाहणाऱ्या नद्या आणि विशाल जलाशय येथील लोकांची तहान भागवतात. ही भूमी केवळ सुंदरच नाही, तर 'संपन्न' देखील आहे, कारण ती आपल्याला जगण्यासाठी आवश्यक असलेले सर्व काही देते. निसर्गाच्या या सर्व सुंदर घटकांमुळेच भारत भूमी आम्हांला 'जीव की प्राण' वाटते.

  
  

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: नैसर्गिक सौंदर्य, समृद्धी, संपन्न, फळे-फुले, हिरवीगार वने, नद्या, पर्वतशिखरे, जलाशय.

Bilingual Poetry Appreciation (रसग्रहण)

मराठी:

• कवितेचे कवी: शरद कांबळे

  
  

• कवितेचा विषय: भारत देशाच्या महानतेचे आणि विविध वैशिष्ट्यांचे गौरवपूर्ण वर्णन करणे, हा या कवितेचा विषय आहे.

• मध्यवर्ती कल्पना: आपल्या मनात भारत देशाविषयी अभिमान जागृत करून, देशाची विविधता, निसर्गसंपन्नता, महान परंपरा आणि राष्ट्रीय प्रतीकांबद्दल आदर व्यक्त करणे, ही या कवितेची मध्यवर्ती कल्पना आहे.

  
  

• आवडलेली ओळ: "जरी भिन्नता, जशी विविधता येथे परंतु नांदे एकता"

• कविता आवडण्याचे कारण: ही कविता अत्यंत सोपी आणि प्रभावी आहे. ती देशाभिमानाची भावना मनात निर्माण करते. मला आवडलेल्या ओळीतून भारताचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य, 'विविधतेतील एकता', अत्यंत सुंदरपणे मांडले आहे. ही एकच ओळ भारताची खरी ओळख करून देते, म्हणूनच ती मला विशेष आवडली.

  
  

English:

• Poet: Sharad Kamble

• Subject of the Poem: The subject of the poem is to gloriously describe the greatness and various characteristics of India.

• Central Idea: The central idea is to awaken a sense of pride for India in our minds and to express respect for the country's diversity, natural wealth, great traditions, and national symbols.

• Favourite Line: "Jari bhinnata, jashi vividhata yethe parantu nande ekata" (Though there is difference and diversity, yet unity resides here).

• Why I like the poem: This poem is very simple and effective. It creates a feeling of patriotism. My favorite line beautifully expresses India's greatest feature, 'unity in diversity'. This single line defines the true identity of India, which is why I particularly like it.

मागील बोर्ड परीक्षेत आलेले प्रश्न (Previous Years' Board Questions):

प्रश्न १: 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतून कवीने भारताची कोणकोणती वैशिष्ट्ये सांगितली आहेत?

• उत्तर: कवी शरद कांबळे यांनी 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतून आपल्या भारत देशाबद्दलचा अभिमान व्यक्त केला आहे. त्यांनी आपल्या देशाची अनेक गौरवपूर्ण वैशिष्ट्ये सांगितली आहेत.

  कवींच्या मते, भारताची प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

  1. विविधतेत एकता: जरी येथे भाषा, धर्म, प्रांत यांत विविधता असली तरी लोकांमध्ये एकता नांदते.

     
     

  2. महान संस्कृती: भारताची संस्कृती पवित्र, उन्नत आणि महान आहे.

     
     

  3. नैसर्गिक संपन्नता: ही भूमी फळे, फुले, हिरवीगार वने, नद्या, पर्वतशिखरे आणि जलाशय यांनी सुंदर आणि संपन्न आहे.

     
     

  4. थोर व्यक्तींची परंपरा: ही भूमी शीलवंत, बलवंत, नितीवंत आणि प्रज्ञावंत अशा जगद्वंद्य नररत्नांची खाण आहे.

     
     

  5. राष्ट्रीय प्रतीकांचा सन्मान: येथील लोक संविधान आणि तिरंगी ध्वजाला आपला मान आणि शान समजतात.

     
     

प्रश्न २: 'हे संविधान, तिरंगी निशाण अमुचा मान अमुची शान' या ओळीचा भावार्थ स्पष्ट करा.

• उत्तर: 'भारत अमुचा देश...' या कवितेतील या शेवटच्या कडव्यातून कवी शरद कांबळे यांनी देशाच्या राष्ट्रीय प्रतीकांबद्दलचा आपला आदर आणि अभिमान व्यक्त केला आहे.

  या ओळीचा भावार्थ असा आहे की, भारताचे 'संविधान' हे केवळ एक पुस्तक नसून, ते देशाच्या कायद्याचे, न्यायाचे आणि समानतेचे प्रतीक आहे. ते आम्हां सर्व भारतीयांचा 'मान' आहे, कारण ते आम्हांला नागरिक म्हणून हक्क आणि सन्मान देते. त्याचप्रमाणे, 'तिरंगी निशाण' म्हणजे आपला राष्ट्रध्वज, हा केवळ कापडाचा तुकडा नसून, तो देशाच्या सार्वभौमत्वाचे, त्यागाचे, शांतीचे आणि समृद्धीचे प्रतीक आहे. तो आमची 'शान' आहे, कारण तो जगात भारताची ओळख आणि प्रतिष्ठा दर्शवतो. ही दोन्ही प्रतीके आमच्यासाठी अत्यंत पवित्र असून, ती आमचा सर्वोच्च सन्मान आहेत.

About BhashaLab

BhashaLab is a dynamic platform dedicated to the exploration and mastery of languages - operating both online and offline. Aligned with the National Education Policy (NEP) 2020 and the National Credit Framework (NCrF), we offer language education that emphasizes measurable learning outcomes and recognized, transferable credits.

We offer:

1. NEP alligned offline language courses for degree colleges - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

2. NEP alligned offline language courses for schools - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

3. Std VIII, IX and X - English and Sanskrit Curriculum Tuitions - All boards

4. International English Olympiad Tuitions - All classes

5. Basic and Advanced English Grammar - Offline and Online - Class 3 and above

6. English Communication Skills for working professionals, adults and students - Offline and Online

Contact: +91 86577 20901, +91 97021 12044

Mail: info@bhashalab.com

Website: www.bhashalab.com

Found any mistakes or suggestions? Click here to send us your feedback!