13.1. आजि सोनियाचा दिवस - Aji soniyaca divasa - Class 8 - Sugambharati 2

Lesson Type: Poetry (कविता - अभंग)

Lesson Number: १३ (अ)

Lesson Title: आजि सोनियाचा दिवस (संतवाणी)

Author/Poet's Name: संत सेना महाराज ¹

Bilingual Summary (सारांश)

मराठी:

प्रस्तुत अभंगात, संत सेना महाराज 2 यांनी संतांच्या भेटीने झालेल्या अपार आनंदाचे वर्णन केले आहे. ते म्हणतात की संतांचे दर्शन झाल्यामुळे 3 आजचा दिवस 'सोनियाचा' (सर्वात मौल्यवान) झाला आहे. संतांना भेटणे म्हणजे जणू सासरी गेलेल्या मुलीला 'माहेर भेटल्यासारखा' 4 आनंद आहे. संतांचे चरण पाहताच 5कवीचा सर्व शीण (थकवा) नाहीसा झाला असून 6, घरी 'दिवाळी-दसरा' 7आल्यासारखा उत्साह 8 संचारला आहे.

English:

In this abhang (devotional poem), Sant Sena Maharaj 9 describes the immense joy of meeting saints. He says that because he saw the saints10, today has become a 'golden day' (most precious). Meeting the saints feels like the joy a married woman feels when she gets to visit her 'mother's home' (Maher)11. The moment he saw the saints' feet 12, all his fatigue (शीण) vanished 13, and his home is filled with the festive enthusiasm of 'Diwali and Dasara'.

Bilingual Theme / Central Idea (मध्यवर्ती कल्पना)

मराठी:

संतांच्या सान्निध्यात किंवा भेटीने मिळणाऱ्या अवर्णनीय आनंदाचे वर्णन करणे, हा या अभंगाचा मुख्य विषय आहे15.

English:

The central theme of this abhang is to describe the inexpressible joy (आनंद) that one experiences in the company (सान्निध्य) of saints.

पाठातील महत्त्वाचे मुद्दे (Key Points for Revision):

• संतांचे दर्शन (दृष्टीं देखिलें संतांस) झाल्यामुळे आजचा दिवस 'सोनियाचा' झाला आहे¹⁷.

  
  

• संतांची भेट म्हणजे कवीला 'माहेर भेटल्याचा' आनंद झाला आहे¹⁸.

  
  

• संतांचे चरण (संतचरण) पाहताच कवीचा सगळा शीण (थकवा) नाहीसा झाला आहे¹⁹.

  
  

• संत घरी आल्यामुळे ²⁰कवीला 'दिवाळी' आणि 'दसरा' हे सण एकत्र साजरे केल्यासारखा आनंद झाला आहे²¹.

Bilingual Character Sketch (पात्रांचे स्वभावचित्रण): (If Applicable)

(या कवितेत पात्रे नाहीत.)

Glossary (शब्दार्थ)

Poetry-Specific: ओळींचा सरळ अर्थ लिहा (For Poetry only)

"आजि सोनियाचा दिवस । दृष्टीं देखिलें संतांस ।।१।।

जीवा सुख झालें । माझें माहेर भेटलें ।।२।।"

• संदर्भ: प्रस्तुत ओळी संत सेना महाराज ³² यांच्या 'आजि सोनियाचा दिवस' या अभंगातील आहेत. यात कवी संतांच्या भेटीने झालेल्या आनंदाचे वर्णन करतात.

  
  

• सरळ अर्थ: संत सेना महाराज म्हणतात, "आजचा दिवस माझ्यासाठी 'सोनियाचा' (अतिशय मौल्यवान) झाला आहे, कारण आज माझ्या डोळ्यांनी संतांना पाहिले आहे³³. (त्यांना पाहून) माझ्या जीवाला इतके सुख झाले आहे ³⁴, की जणू काही सासरी गेलेल्या मला माझे 'माहेर' (आईचे घर) परत भेटले आहे"³⁵.

  
  

"अवघा निरसला शीण । देखतां संतचरण ।।३।।

आजि दिवाळी दसरा । सेना म्हणे आले घरा ।।४।।"

• संदर्भ: प्रस्तुत ओळी संत सेना महाराज ³⁶ यांच्या 'आजि सोनियाचा दिवस' या अभंगातील आहेत. यात कवी संतांच्या दर्शनाने थकवा कसा नाहीसा झाला, हे सांगतात.

  
  

• सरळ अर्थ: संत सेना महाराज पुढे म्हणतात, "त्या संतांचे चरण (पाय) पाहताच ³⁷माझा संपूर्ण (अवघा) शीण (थकवा) नाहीसा झाला आहे³⁸. संत आज माझ्या घरी आले आहेत ³⁹, त्यामुळे मला जणू 'दिवाळी' आणि 'दसरा' हे दोन्ही सण एकदम आल्यासारखा आनंद ⁴⁰आणि उत्साह ⁴¹ वाटत आहे."

True or False (चूक की बरोबर) with Reasons

1. विधान: कवीने संतांना पाहिल्यामुळे आजचा दिवस दुःखाचा झाला.

   • उत्तर: चूक. कारण, कवी म्हणतात "आजि सोनियाचा दिवस" ⁴² (आजचा दिवस सोन्याचा आहे) आणि "जीवा सुख झालें" ⁴³ (जीवाला सुख झाले).

     
     

2. विधान: संतांना भेटणे म्हणजे कवीला सासर भेटल्यासारखे वाटते.

   • उत्तर: चूक. कारण, कवीला "माझें माहेर भेटलें" ⁴⁴ (माहेर भेटल्यासारखे) वाटते.

     
     

3. विधान: संतांचे चरण पाहिल्यावर कवीचा शीण (थकवा) नाहीसा झाला.

   • उत्तर: बरोबर. कारण, "अवघा निरसला शीण । देखतां संतचरण" ⁴⁵ (संतचरण पाहताच सर्व थकवा नाहीसा झाला) असे कवी म्हणतात.

     
     

4. विधान: संत घरी आल्यामुळे कवीला दिवाळी आणि दसरा या सणांसारखा आनंद झाला.

   • उत्तर: बरोबर. कारण, "आजि दिवाळी दसरा । सेना म्हणे आले घरा" ⁴⁶ असे अभंगात स्पष्ट म्हटले आहे.

     
     

5. विधान: हा अभंग संत नामदेव यांनी लिहिला आहे.

   • उत्तर: चूक. हा अभंग "संत सेना महाराज" ⁴⁷ यांनी लिहिला आहे.

Personal Opinion (स्वमत):

प्रश्न १: 'आजि सोनियाचा दिवस' असे कवीने का म्हटले आहे?

• उत्तर:

  'आजि सोनियाचा दिवस' हा अभंग संत सेना महाराज 48यांनी लिहिला असून, यात संतांच्या भेटीने होणाऱ्या आनंदाचे वर्णन 49 केले आहे.

  सोने हे अत्यंत मौल्यवान मानले जाते. कवीसाठी, संतांचे दर्शन 50 हे सोन्यापेक्षाही मौल्यवान आहे. ज्या दिवशी संत भेटतात, तो दिवस आयुष्यातील इतर सामान्य दिवसांसारखा नसून, तो एक 'सुवर्णक्षण' असतो. म्हणूनच, संतांच्या दर्शनाने पावन झालेल्या त्या दिवसाला कवीने 'सोनियाचा दिवस' म्हटले आहे.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: सोनियाचा, मौल्यवान, सुवर्णक्षण, संतांचे दर्शन, पावन, आनंद.

प्रश्न २: संतांच्या भेटीला 'माहेर भेटले' अशी उपमा का दिली आहे?

• उत्तर:

  संत सेना महाराज 51यांनी लिहिलेल्या या अभंगात, संतांच्या सान्निध्यात मिळणाऱ्या आनंदाचे वर्णन 52 आहे.

  सासरी गेलेल्या मुलीसाठी 'माहेर' हे विश्रांतीचे, प्रेमाचे आणि हक्काचे ठिकाण असते. माहेरी गेल्यावर तिचा सर्व शीण नाहीसा होतो, तिला सुख मिळते53. त्याचप्रमाणे, संतांची भेट देखील जीवाला सुख देणारी 54आणि सर्व शीण (थकवा) नाहीसा करणारी 55 असते. माहेरी जसा आधार वाटतो, तसाच आधार आणि सुख संतांच्या सान्निध्यात मिळते, म्हणून कवीने ही समर्पक उपमा वापरली आहे.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: माहेर, सासर, उपमा, सुख, शीण निरसणे, आधार, प्रेम, विश्रांती.

प्रश्न ३: 'अवघा निरसला शीण' म्हणजे काय? तुमचा शीण कशामुळे नाहीसा होतो?

• उत्तर:

  संत सेना महाराज 56यांच्या अभंगात, संतांच्या दर्शनाने 57 मनावर आलेला सर्व ताण आणि थकवा दूर झाला, असे कवीला वाटते.

  'अवघा निरसला शीण' 58 म्हणजे संपूर्ण थकवा नाहीसा झाला. कवीचा शीण 'संतचरण' 59 पाहिल्यावर नाहीसा झाला. माझा शीण (थकवा) दिवसभर शाळा, अभ्यास किंवा मैदानी खेळ खेळून येतो. पण जेव्हा मी माझ्या आई-बाबांशी गप्पा मारतो, माझ्या आवडत्या मित्रांसोबत खेळतो किंवा माझी आवडती गाणी ऐकतो, तेव्हा माझा सगळा शीण नाहीसा होतो आणि मला ताजेतवाने वाटते.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: शीण, थकवा, अवघा, नाहीसा होणे, ताजेतवाने, विश्रांती, आनंद.

प्रश्न ४: कवीने संतांच्या आगमनाची तुलना दिवाळी-दसऱ्याशी का केली आहे?

• उत्तर:

  'आजि सोनियाचा दिवस' या अभंगात, संत सेना महाराज 60यांनी संतांच्या भेटीच्या आनंदाचे वर्णन 61 केले आहे.

  दिवाळी आणि दसरा 62 हे आनंदाचे, उत्साहाचे आणि मांगल्याचे प्रतीक असलेले सण आहेत. हे सण घरी आल्यावर जसा उत्साह ओसंडून वाहतो 63, तसेच संत घरी आल्यावर 64 कवीच्या मनात आनंदाचा आणि उत्साहाचा संचार होतो. संतांचे येणे हे या सणांइतकेच पवित्र आणि आनंददायी आहे, हे सांगण्यासाठी कवीने ही सुंदर तुलना केली आहे.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: दिवाळी, दसरा, सण, आनंद, उत्साह, मांगल्याचे प्रतीक, तुलना, पवित्र.

प्रश्न ५: संतांचे सान्निध्य जीवाला सुख का देते, असे तुम्हाला वाटते?

• उत्तर:

  संत सेना महाराज 65यांच्या अभंगात संतांच्या भेटीने "जीवा सुख झालें" 66 असे म्हटले आहे.

  मला असे वाटते की, संतांचे सान्निध्य जीवाला सुख देते, कारण संत हे ज्ञानाचे, शांतीचे आणि प्रेमाचे मूर्तिमंत स्वरूप असतात. त्यांच्या मनात कोणाबद्दलही वाईट भावना नसते. त्यांच्या बोलण्यातून, वागण्यातून इतरांना आधार मिळतो. संसारातील दुःख, ताण आणि थकवा (शीण) 67 त्यांच्या भेटीने विसरायला होतो. माहेरी जसा निःस्वार्थ प्रेमाचा अनुभव येतो68, तसाच अनुभव संतांच्या सान्निध्यात मिळत असल्यामुळे जीवाला सुख मिळते.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: सान्निध्य, सुख, शांती, आधार, शीण, निःस्वार्थ प्रेम, माहेर.

Bilingual Poetry Appreciation (रसग्रहण) (For Poetry only)

मराठी:

• कवितेचे कवी: संत सेना महाराज ⁶⁹

  
  

• कवितेचा विषय: संतांच्या भेटीने किंवा दर्शनाने होणारा अवर्णनीय आनंद⁷⁰.

  
  

• मध्यवर्ती कल्पना: संतांचे सान्निध्य हे माहेर भेटल्यासारखे सुखाचे ⁷¹आणि दिवाळी-दसऱ्यासारखे उत्साहवर्धक ⁷² असते, हा कवितेचा मुख्य विचार आहे.

  
  

• आवडलेली ओळ: "जीवा सुख झालें । माझें माहेर भेटलें ।।२।।" ⁷³

  
  

• कविता आवडण्याचे कारण: या अभंगाची भाषा अतिशय साधी, सोपी आणि मनाला थेट भिडणारी आहे. कवीने 'माहेर' ⁷⁴आणि 'दिवाळी दसरा' ⁷⁵ या दोन अत्यंत जवळच्या आणि समर्पक उपमा वापरून संतांच्या भेटीचा आनंद इतका सुंदरपणे व्यक्त केला आहे, की तो लगेच मनाला पटतो.

  
  

English:

• Poet: Sant Sena Maharaj ⁷⁶

  
  

• Subject of the Poem: The indescribable joy experienced upon meeting or seeing saints⁷⁷.

  
  

• Central Idea: The central idea is that the company of saints is as comforting as visiting one's mother's home (Maher) ⁷⁸and as joyous as the festivals of Diwali and Dasara⁷⁹.

  
  

• Favourite Line: "जीवा सुख झालें । माझें माहेर भेटलें ।।२।।" (My soul found happiness / I have met my mother's home.) ⁸⁰

  
  

• Why I like the poem: I like this poem because its language is very simple and directly touches the heart. The poet has used two very relatable and apt metaphors, 'Maher' (mother's home) ⁸¹and 'Diwali Dasara'⁸², to express the joy of meeting saints so beautifully that it is immediately convincing.

  
  

मागील बोर्ड परीक्षेत आलेले प्रश्न (Previous Years' Board Questions):

प्रश्न १: संतांच्या भेटीने कवीला झालेल्या आनंदाचे वर्णन अभंगाच्या आधारे करा.

• उत्तर:

  'आजि सोनियाचा दिवस' हा अभंग संत सेना महाराज 83यांनी लिहिला असून, यात त्यांनी संतांच्या भेटीने झालेल्या आनंदाचे वर्णन 84 केले आहे.

  संतांच्या भेटीमुळे कवीला झालेला आनंद अवर्णनीय आहे. ते म्हणतात की, संतांचे दर्शन झाल्यामुळे 85तो दिवस 'सोनियाचा' झाला आहे86. त्यांच्या जीवाला इतके सुख झाले आहे की, जणू 'माहेर भेटले' 87 आहे. संतांचे चरण पाहताच त्यांचा सगळा शीण (थकवा) नाहीसा 88 झाला आहे. संत घरी आल्यामुळे जणू 'दिवाळी' आणि 'दसरा' 89हे सण एकत्र आल्याचा आनंद 90 त्यांना झाला आहे.

  
  

प्रश्न २: 'माझे माहेर भेटले' आणि 'दिवाळी दसरा' या उपमा कवीने का वापरल्या आहेत?

• उत्तर:

  संत सेना महाराज 91यांनी 'आजि सोनियाचा दिवस' या अभंगात संतांच्या भेटीच्या 92 आनंदासाठी दोन समर्पक उपमा वापरल्या आहेत.

  'माझे माहेर भेटले' 93ही उपमा जीवाला मिळणारे सुख 94 आणि विश्रांती दाखवण्यासाठी वापरली आहे. सासरी गेलेल्या मुलीला माहेरी जो हक्काचा आनंद आणि आराम मिळतो95, तसाच आनंद संतांच्या भेटीत आहे. 'दिवाळी दसरा' 96 ही उपमा मनातील उत्साह आणि जल्लोष दाखवण्यासाठी वापरली आहे. सणांच्या दिवशी जसे मंगलमय आणि आनंदी वातावरण असते 97, तसेच वातावरण संतांच्या आगमनाने 98 झाले आहे.

About BhashaLab

BhashaLab is a dynamic platform dedicated to the exploration and mastery of languages - operating both online and offline. Aligned with the National Education Policy (NEP) 2020 and the National Credit Framework (NCrF), we offer language education that emphasizes measurable learning outcomes and recognized, transferable credits.

We offer:

1. NEP alligned offline language courses for degree colleges - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

2. NEP alligned offline language courses for schools - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

3. Std VIII, IX and X - English and Sanskrit Curriculum Tuitions - All boards

4. International English Olympiad Tuitions - All classes

5. Basic and Advanced English Grammar - Offline and Online - Class 3 and above

6. English Communication Skills for working professionals, adults and students - Offline and Online

Contact: +91 86577 20901, +91 97021 12044

Mail: info@bhashalab.com

Website: www.bhashalab.com

Found any mistakes or suggestions? Click here to send us your feedback!