2. मी चित्रकार कसा झालो ! - Me chitrakar kasa zalo !- Class 8 - Sugambharati 2

Lesson Type: Prose (पाठ)

Lesson Number: २

Lesson Title: मी चित्रकार कसा झालो !

Author's Name: ल. म. कडू

Bilingual Summary (सारांश)

मराठी:

'मी चित्रकार कसा झालो !' या पाठात लेखक ल. म. कडू यांनी आपल्या बालपणीच्या आठवणी सांगितल्या आहेत. चित्रकलेची आवड असूनही पेन्सिल, रंग, कागद यांसारख्या साधनांचा अभाव होता. अशा परिस्थितीत लेखकाने निसर्गाच्या मदतीने चित्रकलेची आवड कशी जोपासली, याचे वर्णन या पाठात आहे. त्यांनी नदीकाठच्या खडकांना आपला 'कॅनव्हास' बनवले, मुरूम आणि दगडांपासून रंग तयार केले, तर बांबूच्या काडीचा ब्रश बनवला. पुढे, मातीच्या मूर्ती बनवताना त्यांना तडे जात असत. त्यावर उपाय म्हणून त्यांनी गाईच्या आणि घोड्याच्या शेणाचा वापर करून मूर्ती टिकवण्याचा यशस्वी प्रयोग केला. या अनुभवातून लेखक सांगतात की, इच्छा तीव्र असेल तर साधनांशिवायही साधना करता येते आणि प्रत्येकामध्ये एक संशोधक दडलेला असतो.

English:

In the lesson 'Mi Chitrakar Kasa Jhalo!', author L. M. Kadu narrates his childhood memories. Despite having a passion for drawing, he lacked basic materials like pencils, colors, and paper. This lesson describes how the author nurtured his hobby with the help of nature. He made the riverside rocks his 'canvas', created colors from reddish soil (murum) and stones, and made a brush from a bamboo stick. Later, when making clay sculptures, he faced the problem of cracks. As a solution, he successfully experimented with cow and horse dung to make the sculptures durable. Through this experience, the author conveys that if the desire is strong, one can practice art even without tools, and that there is a researcher hidden in everyone.

Bilingual Theme / Central Idea (मध्यवर्ती कल्पना)

मराठी:

निसर्गाच्या सान्निध्यात आपल्याला आपल्यातील उपजत कला शोधण्याचे आणि विकसित करण्याचे अनेक मार्ग सापडतात. इच्छाशक्ती प्रबळ असेल, तर साधनांच्या अभावावर मात करूनही आपण आपले ध्येय गाठू शकतो, हा प्रेरणादायी संदेश स्वानुभवातून देणे, ही या पाठाची मध्यवर्ती कल्पना आहे.

English:

The central idea of this lesson is to give an inspirational message through personal experience that in the vicinity of nature, one can find many ways to discover and develop their innate talents. If one's willpower is strong, they can achieve their goals even by overcoming the lack of resources.

पाठातील महत्त्वाचे मुद्दे (Key Points for Revision):

• चित्रकलेची आवड असूनही लेखकाकडे पेन्सिल, रंग, कागद यांसारख्या साधनांची कमतरता होती.

• लेखकाने नदीकाठच्या गुळगुळीत खडकांना चित्र काढण्यासाठी 'कॅनव्हास' म्हणून वापरले.

• त्यांनी मुरूम, दगड, काटेसावरीची फुले, शेंदरीच्या बिया, पाने, चुना आणि कुंकू यांपासून नैसर्गिक रंग तयार केले.

• बांबूची कोवळी काडी ठेचून त्यांनी ब्रश तयार केला.

• मातीच्या मूर्तींना तडे जाऊ नयेत म्हणून त्यांनी मातीत गाईचे शेण आणि नंतर घोड्याची लीद (शेण) मिसळण्याचा यशस्वी प्रयोग केला.

Bilingual Character Sketch (पात्रांचे स्वभावचित्रण):

लेखक (बालपणीचे):

• मराठी: लहानपणीचे लेखक हे अत्यंत कलाप्रेमी, निसर्गप्रेमी आणि सर्जनशील होते. त्यांच्यात जिज्ञासू आणि प्रयोगशील वृत्ती होती. चित्रकलेची साधने नसतानाही निराश न होता, त्यांनी निसर्गातूनच साधने शोधून काढली. मूर्तींना तडे जाण्याच्या समस्येवर त्यांनी चिकाटीने निरीक्षण करून आणि विचार करून उपाय शोधला. ते अत्यंत ध्येयवादी होते.

• English: The author as a child was extremely art-loving, nature-loving, and creative. He had an inquisitive and experimental nature. Despite the lack of drawing materials, he did not get discouraged and found resources from nature itself. He persistently found a solution to the problem of cracking sculptures through observation and thought. He was very goal-oriented.

Glossary (शब्दार्थ)

True or False (चूक की बरोबर) with Reasons

विधान १: लेखकाकडे चित्र काढण्यासाठी भरपूर कागद आणि रंग होते.

• उत्तर: चूक. कारण, पाठात म्हटले आहे, "आमच्याकडे कसलीच साधनं नव्हती... साधा कागदही नव्हता."

  
  

विधान २: लेखकाने जांभळा रंग तयार करण्यासाठी काटेसावरीच्या फुलांतील परागकणांचा वापर केला.

• उत्तर: बरोबर. कारण, "तिच्या फुलातले पराग पाण्यात चुरगाळले, की जांभळा रंग मिळतो," असा उल्लेख पाठात आहे.

  
  

विधान ३: मातीत गाईचे शेण मिसळल्यावर मूर्तीना अजिबात तडे जात नव्हते.

• उत्तर: चूक. कारण, गाईचे शेण मिसळल्यावर मूर्ती थोड्या टिकायला लागल्या, पण "जास्त दिवस झाल्यावर बारीक बारीक तडे जाऊन ढलप्या पडायच्या."

  
  

विधान ४: लेखकाने चित्र काढण्यासाठी नदीच्या पाण्याचा कॅनव्हास म्हणून उपयोग केला.

• उत्तर: चूक. कारण, त्यांनी "काठालगत खूप खडक होते... आम्हांला तिथंच आमचा 'कॅनव्हास' सापडला," असे म्हटले आहे.

  
  

विधान ५: लेखकाने मूर्तीना तडे जाण्यापासून वाचवण्याच्या शोधाची तुलना आर्किमीडिजच्या शोधाशी केली आहे.

• उत्तर: बरोबर. कारण, ते म्हणतात, "तेव्हा माझ्या लक्षात आलं, की आपल्यालाही तेवढाच आनंद झाला होता जेव्हा मूर्तीना तडे जाण्याचं थांबलं होतं."

Personal Opinion (स्वमत):

प्रश्न १: 'तुमच्या इच्छा तीव्र असतील तर साधनांशिवाय साधना करता येते' या विधानाचा तुम्हांला समजलेला अर्थ पाठाच्या आधारे लिहा.

• उत्तर:

  'मी चित्रकार कसा झालो !' या पाठातील हे वाक्य अत्यंत प्रेरणादायी आहे. याचा अर्थ असा आहे की, जर आपल्या मनात एखादी गोष्ट करण्याची तीव्र इच्छा असेल, तर ती करण्यासाठी आवश्यक साधनांची कमतरता आपल्याला थांबवू शकत नाही. आपण उपलब्ध परिस्थितीतूनच मार्ग काढतो.

  लेखक ल. म. कडू यांनी स्वतःच्या उदाहरणातून हेच सिद्ध केले आहे. त्यांना चित्रकलेची प्रचंड आवड होती, पण त्यांच्याकडे रंग, ब्रश, कागद असे काहीच नव्हते. तरीही ते थांबले नाहीत. त्यांनी निसर्गालाच आपली प्रयोगशाळा बनवले. नदीकाठच्या खडकांना कागद, दगडांना आणि फुलांना रंग, तर बांबूच्या काडीला ब्रश बनवले. यातून हेच दिसून येते की, खरी गरज साधनांची नसते, तर प्रबळ इच्छाशक्तीची असते. इच्छा असेल तर मार्ग आपोआप सापडतो.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: इच्छाशक्ती, साधना, मात करणे, प्रेरणा, निसर्ग, प्रयोगशीलता, मार्ग.

  
  

प्रश्न २: 'तुमच्या प्रत्येकात आर्किमीडिज दडलेला आहे. त्याला कायम जागता ठेवा,' असे लेखक का म्हणतात, ते स्पष्ट करा.

• उत्तर:

  'मी चित्रकार कसा झालो !' या पाठाच्या शेवटी लेखक आपल्याला हा मोलाचा संदेश देतात. आर्किमीडिज हा एक महान शास्त्रज्ञ होता, जो आपल्या आजूबाजूच्या साध्या गोष्टींमधूनही वैज्ञानिक तत्त्वे शोधायचा. 'तुमच्यात आर्किमीडिज दडलेला आहे' असे म्हणून लेखकाला सांगायचे आहे की, आपल्या प्रत्येकामध्ये एक संशोधक, एक जिज्ञासू वृत्ती लपलेली असते.

  आपणही आपल्या सभोवतालच्या गोष्टींचे निरीक्षण करून, विचार करून, प्रयोग करून नवीन काहीतरी शोधू शकतो. मूर्तीना तडे का जातात, या प्रश्नाचे उत्तर लेखकाने जसे निरीक्षण आणि प्रयोगातून शोधले, तसे आपणही आपल्या समस्यांवर उपाय शोधू शकतो. ही शोधक वृत्ती आणि नवनवीन गोष्टी शिकण्याची इच्छा आपण कायम जागृत ठेवली पाहिजे. असे केल्यास आपले जीवन नेहमीच आनंदाने आणि नवनवीन शोधांच्या उत्साहाने भरलेले राहील.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: आर्किमीडिज, संशोधक, जिज्ञासू वृत्ती, निरीक्षण, प्रयोग, शोध, आनंद, उत्साह.

मागील बोर्ड परीक्षेत आलेले प्रश्न (Previous Years' Board Questions):

प्रश्न १: चित्र काढण्यासाठी लेखकाने कोणकोणत्या नैसर्गिक साधनांचा वापर केला, ते सविस्तर लिहा.

• उत्तर:

  'मी चित्रकार कसा झालो !' या पाठात, लेखक ल. म. कडू यांनी चित्रकलेची आवड पूर्ण करण्यासाठी पारंपरिक साधनांऐवजी निसर्गातील विविध घटकांचा कल्पकतेने वापर केला.

  त्यांनी वापरलेली नैसर्गिक साधने खालीलप्रमाणे:

  • कॅनव्हास (चित्रफलक): नदीकाठच्या प्रवाहामुळे गुळगुळीत आणि सपाट झालेल्या मोठ्या खडकांचा त्यांनी कॅनव्हास म्हणून वापर केला.

  • रंग: त्यांनी विविध नैसर्गिक घटकांपासून रंग मिळवले:

    • पिवळा: पिवळट रंगाचे दगड आपटून त्याची फक्की (भुकटी) करून.

    • जांभळा: काटेसावरीच्या फुलातील पराग पाण्यात चुरगाळून.

    • भगवा: शेंदरी नावाच्या वनस्पतीच्या बोंडातील बियांपासून.

    • हिरवा: काही विशिष्ट झाडांच्या पानांपासून.

    • याशिवाय चुन्याचा पांढरा, कुंकवाचा लाल आणि मुरमाचा तांबूस रंगही त्यांनी वापरला.

  • ब्रश: बांबूची कोवळी काडी घेऊन तिचे पुढचे टोक ठेचून त्यांनी ब्रश तयार केला.

    
    

प्रश्न २: मातीच्या मूर्तीना तडे जाऊ नयेत म्हणून लेखकाने केलेले प्रयोग क्रमशः वर्णन करा.

• उत्तर:

  'मी चित्रकार कसा झालो !' या पाठात लेखकाने चित्रकलेसोबतच शिल्पकलेचाही अनुभव घेतला. मातीच्या मूर्ती बनवताना येणाऱ्या अडचणीवर त्यांनी केलेले प्रयोग त्यांच्यातील संशोधक वृत्ती दाखवतात.

  मूर्तीना तडे जाऊ नयेत म्हणून त्यांनी केलेले प्रयोग खालीलप्रमाणे:

  1. पहिला टप्पा: सुरुवातीला, लालभडक मऊ मातीच्या मूर्ती वाळल्यावर त्यांना तडे जात असत, ज्यामुळे लेखकाचा हिरमोड व्हायचा.

  2. दुसरा टप्पा (गाईच्या शेणाचा प्रयोग): त्यांच्या लक्षात आले की, गाईचे शेण ओले असताना जसे असते, तसेच ते वाळल्यावरही राहते; त्याला तडे जात नाहीत. म्हणून त्यांनी मातीत गाईचे शेण मिसळले. यामुळे मूर्ती थोड्या जास्त काळ टिकू लागल्या, पण तरीही काही दिवसांनी त्यांना बारीक तडे जाऊन ढलप्या पडायच्या.

  3. तिसरा टप्पा (घोड्याच्या लिदीचा प्रयोग): आठवडी बाजारात कपडे विकायला येणाऱ्या म्हादूच्या घोड्याची लीद (शेण) त्यांनी पाहिली. त्यात बरेच धागे होते. 'हे धागे माती धरून ठेवतील' या विचाराने त्यांनी मातीत घोड्याची लीद मिसळण्याचा प्रयोग केला. हा प्रयोग पूर्णपणे यशस्वी झाला आणि त्यांच्या मूर्तीना अजिबात तडे जात नव्हते.

About BhashaLab

BhashaLab is a dynamic platform dedicated to the exploration and mastery of languages - operating both online and offline. Aligned with the National Education Policy (NEP) 2020 and the National Credit Framework (NCrF), we offer language education that emphasizes measurable learning outcomes and recognized, transferable credits.

We offer:

1. NEP alligned offline language courses for degree colleges - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

2. NEP alligned offline language courses for schools - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

3. Std VIII, IX and X - English and Sanskrit Curriculum Tuitions - All boards

4. International English Olympiad Tuitions - All classes

5. Basic and Advanced English Grammar - Offline and Online - Class 3 and above

6. English Communication Skills for working professionals, adults and students - Offline and Online

Contact: +91 86577 20901, +91 97021 12044

Mail: info@bhashalab.com

Website: www.bhashalab.com

Found any mistakes or suggestions? Click here to send us your feedback!