4. आपण सारे एक - Aapan sare ek - Class 8 - Sugambharati 2

Lesson Type: Prose (पाठ - नाटिका)

Lesson Number: ४

Lesson Title: आपण सारे एक

Author's Name: प्रभा बैकर

Bilingual Summary (सारांश)

मराठी:

'आपण सारे एक' ही प्रभा बैकर यांनी लिहिलेली एक मनोरंजक नाटिका आहे. 1यामध्ये शरीररूपी राज्यातील विविध इंद्रिये एकत्र येऊन पोटोबा काहीच काम करत नाही अशी तक्रार करतात. 2जिव्हाताईच्या नेतृत्वाखाली हात, पाय, डोळे, कान आणि नाक हे सर्वजण पोटोबाविरुद्ध संप पुकारतात आणि मेंदूराजे यांच्याकडे तक्रार करतात. 3संपामुळे पोटोबाला अन्न मिळत नाही, पण त्याचा परिणाम म्हणून सर्व इंद्रियांना जीवनरस मिळणे बंद होते आणि ते कमजोर होतात, त्यांचे चेहरे सुकून जातात. 4तेव्हा मेंदूराजे सर्वांना समजावून सांगतात की, शरीरातील प्रत्येक अवयव एकमेकांवर अवलंबून आहे आणि सर्वांच्या एकतेमुळेच शरीररूपी राज्य सुरळीत चालते. आपली चूक कळल्यावर सर्वजण पोटोबाची क्षमा मागतात आणि 'आपण सारे एक' आहोत हे मान्य करतात.

English:

'Aapan Saare Ek' (We Are All One) is an interesting short play by Prabha Baikar. In this play, the various organs of the body-kingdom complain that Potoba (the stomach) does no work. Led by Jivhatai (the tongue), the hands, feet, eyes, ears, and nose go on a strike against Potoba and complain to Menduraje (the brain). Due to the strike, the stomach doesn't get food, but as a result, all the organs stop receiving life-giving essence and become weak, with their faces withering. Menduraje then explains to everyone that every organ in the body is dependent on each other, and the body-kingdom runs smoothly only because of their unity. Realizing their mistake, all the organs apologize to Potoba and accept that "we are all one".

Bilingual Theme / Central Idea (मध्यवर्ती कल्पना)

मराठी:

शरीररूपी राज्यातील सर्व इंद्रिये एकमेकांना पूरक असून, सर्वांचे कार्य महत्त्वाचे आहे हे पटवून देणे. 13सर्वांनी एकोप्याने राहून एकमेकांची काळजी घेतली, तरच आरोग्य उत्तम राहते, हे या नाटिकेतून सहज सोप्या शब्दांतून लेखिकेने पटवून दिले आहे. या रूपकातून कुटुंब, परिसर आणि देशाच्या पातळीवरही एकात्मतेचा संदेश देणे, ही या पाठाची मध्यवर्ती कल्पना आहे.

English:

The central idea of this lesson is to explain that all organs in the body-kingdom are complementary to each other, and everyone's work is important. 16Health remains excellent only if everyone lives in harmony and takes care of each other. 17Through this metaphor, the lesson conveys the message of unity at the level of family, society, and the country.

पाठातील महत्त्वाचे मुद्दे (Key Points for Revision):

• पोटोबा काहीच काम करत नाही, अशी सर्व इंद्रियांची तक्रार असते. ¹⁹

  
  

• सर्व इंद्रिये पोटोबाविरुद्ध संप पुकारून मेंदूराजे यांच्याकडे तक्रार करतात. ²⁰

  
  

• संपामुळे सर्व इंद्रिये जीवनरस न मिळाल्याने कमजोर होतात आणि त्यांचे चेहरे सुकून जातात. ²¹

  
  

• मेंदूराजे सर्वांना समजावून सांगतात की, शरीरातील प्रत्येक अवयव एकमेकांवर अवलंबून आहे. ²²

  
  

• सर्वांना आपली चूक कळते आणि ते एकतेचे महत्त्व स्वीकारतात. ²³

  
  

Bilingual Character Sketch (पात्रांचे स्वभावचित्रण):

जिव्हाताई (जीभ):

• मराठी: जिव्हाताई ही खूप बडबडी आहे. ती पोटोबाविरुद्ध तक्रार करून संपासाठी पुढाकार घेते. तिच्यामुळेच माणसाच्या जीवनात अर्थ आहे आणि ती विविध पदार्थांची चव चाखू शकते, असा तिला अभिमान आहे.

  
  

• English: Jivhatai is very talkative. She initiates the strike by complaining against Potoba. She is proud that she brings meaning to human life and can taste various delicacies.

  
  

पोटोबा (पोट):

• मराठी: पोटोबावर सर्वजण आळशी असल्याचा आणि फक्त आयते बसून खाण्याचा आरोप करतात. ³⁰पण प्रत्यक्षात तो अन्न पचवून सर्वांना जीवनरस पुरवण्याचे महत्त्वाचे काम करतो. ³¹³¹तो अधूनमधून गुरगुरतो, पण ती त्याची सवय आहे, असे तो सांगतो.

  
  

• English: Everyone accuses Potoba of being lazy and just sitting and eating. But in reality, he performs the vital task of digesting food and supplying life-giving essence to all. He grumbles occasionally, but he explains it's just his habit. ³⁵

  
  

मेंदूराजे (मेंदू):

• मराठी: मेंदूराजे हे शरीररूपी राज्याचे समंजस आणि न्यायी राजे आहेत. ते सर्वांची तक्रार ऐकून घेतात आणि घाईने निर्णय देत नाहीत. ते सर्वांना त्यांच्या चुकीची जाणीव करून देतात आणि एकतेचे महत्त्व पटवून देतात.त्यांच्यामुळेच राज्यातील वाद मिटतो.

  
  

• English: Menduraje is the wise and just king of the body-kingdom. He listens to everyone's complaints and doesn't make hasty decisions. ³⁸He makes everyone realize their mistake and explains the importance of unity. ³⁹ He is the one who resolves the conflict in the kingdom.

  
  

Glossary (शब्दार्थ)

True or False (चूक की बरोबर) with Reasons

विधान १: शामराव आणि रामराव विठोबाच्या पूजेसाठी जळगावला आले होते.

• उत्तर: चूक. कारण, रामराव सध्या फिरस्तीच्या ड्युटीवर होते आणि ते पोटासाठी फिरत होते.

  
  

विधान २: पोटोबाने सर्वांविरुद्ध संपाचा प्रस्ताव मांडला.

• उत्तर: चूक. कारण, जिव्हाताईने पोटोबाविरुद्ध संपाचा प्रस्ताव मांडला.

  
  

विधान ३: संप केल्यामुळे सर्व इंद्रिये अधिक ताकदवान आणि ताजीतवानी झाली.

• उत्तर: चूक. कारण, जीवनरस न मिळाल्यामुळे त्यांचे चेहरे सुकून गेले होते.

  
  

विधान ४: मेंदूराजे यांनी पोटोबाला काम न केल्याबद्दल शिक्षा केली.

• उत्तर: चूक. कारण, मेंदूराजे यांनी पोटोबाची बाजू समजून घेतली आणि इतर इंद्रियांना त्यांची चूक समजावून सांगितली.

  
  

विधान ५: शरीररूपी राज्य सुरळीत चालण्यासाठी सर्वांनी एक होणे आवश्यक आहे.

• उत्तर: बरोबर. कारण, मेंदूराजे म्हणतात, "आपले हे राज्य सुरक्षित राहण्यासाठी आपण सर्वांनी एक व्हायलाच हवे".

  
  

Personal Opinion (स्वमत):

प्रश्न १: 'आपण सगळे शरीररूपी राज्याचे सेवक आहोत' या विधानाबाबत तुमचे मत लिहा.

• उत्तर:

  'आपण सारे एक' या पाठातील 'आपण सगळे शरीररूपी राज्याचे सेवक आहोत' हे मेंदूराजेंचे विधान मला पूर्णपणे पटते. 45 या विधानातून लेखिकेने सहकार्य आणि समानतेचा एक मोठा संदेश दिला आहे.

  शरीरातील कोणताही अवयव स्वतःसाठी काम करत नाही; तो संपूर्ण शरीरासाठी काम करतो. डोळे पाहतात म्हणून पाय चालू शकतात, पोट अन्न पचवते म्हणून सर्वांना ऊर्जा मिळते. ^46464646 कोणीही श्रेष्ठ किंवा कनिष्ठ नाही, तर सर्वजण एकाच राज्याचे, म्हणजेच शरीराचे सेवक आहेत. त्याचप्रमाणे, समाजात किंवा देशात राहणाऱ्या प्रत्येक नागरिकाने स्वतःला त्या समाजाचा एक सेवक मानले पाहिजे. डॉक्टर, शिक्षक, सैनिक, शेतकरी या सर्वांच्या एकत्रित प्रयत्नांतूनच देश प्रगती करतो.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: सहकार्य, समानता, सेवक, शरीररूपी राज्य, एकात्मता, देशसेवा.

  
  

प्रश्न २: जिव्हाताई आणि इतर इंद्रियांची पोटोबाबद्दलची तक्रार योग्य होती का? तुमचे मत लिहा.

• उत्तर:

  'आपण सारे एक' या नाटिकेत जिव्हाताई आणि इतर इंद्रियांनी पोटोबाबद्दल केलेली तक्रार त्यांच्या दृष्टिकोनातून योग्य वाटू शकते, पण ती अपुऱ्या माहितीवर आधारित होती. 47 त्यामुळे, माझ्या मते ती तक्रार पूर्णपणे योग्य नव्हती.

  इतर सर्व इंद्रिये काम करताना दिसत होती, तर पोटोबा मात्र एका जागी बसून फक्त खातो, असे त्यांना वाटत होते.  त्यामुळे त्यांच्या मनात राग निर्माण होणे स्वाभाविक होते. पण त्यांना पोटाच्या आंतरिक कार्याची, म्हणजे अन्न पचवून सर्वांना जीवनरस पुरवण्याच्या प्रक्रियेची माहिती नव्हती. ⁴⁹⁴⁹ त्यांनी कोणताही विचार न करता किंवा पोटोबाची बाजू न ऐकता थेट संपाचा निर्णय घेतला, हे चुकीचे होते. कोणत्याही समस्येवर निर्णय घेण्यापूर्वी दोन्ही बाजू समजून घेणे आवश्यक असते, हे यातून शिकायला मिळते.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: तक्रार, गैरसमज, अपुरी माहिती, आंतरिक कार्य, जीवनरस, दोन्ही बाजू.

  
  

प्रश्न ३: या पाठातून मिळणारा 'एकात्मतेचा संदेश' तुमच्या जीवनात तुम्ही कसा वापराल?

• उत्तर:

  'आपण सारे एक' या पाठातून मिळणारा एकात्मतेचा संदेश खूप मोलाचा आहे. शरीर जसे सर्व अवयवांच्या एकत्रित कार्यामुळे चालते, तसेच कुटुंब, शाळा आणि समाज हे सुद्धा सर्वांच्या सहभागामुळेच यशस्वी होतात.

  हा संदेश मी माझ्या जीवनात नक्कीच वापरेन. शाळेत सांघिक खेळ खेळताना किंवा गट-प्रकल्प करताना, मी सर्वांना सोबत घेऊन काम करेन. कुटुंबातील कामांची जबाबदारी वाटून घेईन आणि सर्वांना मदत करेन. समाजात वावरताना जात, धर्म किंवा गरीब-श्रीमंत असा कोणताही भेद न मानता सर्वांशी मिळूनमिसळून राहीन. कारण मला समजले आहे की, आपण सर्वजण एकाच समाजाचे घटक आहोत आणि एकत्र राहण्यातच आपली आणि देशाची प्रगती आहे.

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: एकात्मता, सांघिक कार्य, सहभाग, कुटुंब, समाज, समानता, प्रगती.

  
  

प्रश्न ४: मेंदूराजे यांनी सर्व इंद्रियांना त्यांची चूक कशी समजावून सांगितली?

• उत्तर:

  'आपण सारे एक' या पाठात मेंदूराजे यांनी अत्यंत समंजसपणे राजाची भूमिका बजावली. त्यांनी कोणावरही न रागावता, केवळ तर्काच्या आणि अनुभवाच्या आधारे सर्व इंद्रियांना त्यांची चूक समजावून सांगितली.

  सर्वप्रथम, त्यांनी इंद्रियांना संपाचा परिणाम प्रत्यक्ष भोगू दिला. जेव्हा जीवनरस न मिळाल्यामुळे सर्वांचे चेहरे सुकून गेले, तेव्हा त्यांची पहिली चूक त्यांच्या लक्षात आली. त्यानंतर मेंदूराजेंनी त्यांना समजावून सांगितले की, आपण सर्व एकमेकांवर अवलंबून आहोत.त्यांनी उदाहरण दिले की, "पाय चालतात ते रस्ता डोळ्यांनी दिसतो म्हणून". तसेच, सर्वांची कामे होतात कारण पोटोबामुळेच सर्वांना जीवनरस मिळतो, हेही त्यांनी पटवून दिले.  अशाप्रकारे, प्रत्यक्ष अनुभव आणि सोप्या उदाहरणांतून त्यांनी इंद्रियांना त्यांची चूक पटवून दिली.

  
  

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: समंजसपणा, चूक, प्रत्यक्ष अनुभव, अवलंबून असणे, जीवनरस, एकता.

प्रश्न ५: 'आधी पोटोबा, मग विठोबा' या म्हणीचा अर्थ पाठाच्या संदर्भात स्पष्ट करा.

• उत्तर:

  'आपण सारे एक' या पाठात शामराव आणि रामराव यांच्या संवादात 'आधी पोटोबा, मग विठोबा' ही म्हण येते, जी या नाटिकेतून मिळणाऱ्या बोधाचा पाया आहे. 54

  या म्हणीचा अर्थ आहे की, परमेश्वराची भक्ती करण्याआधी पोटाची भूक भागवणे अधिक महत्त्वाचे आहे. म्हणजेच, माणसाच्या शारीरिक गरजा या त्याच्या आध्यात्मिक किंवा इतर गरजांपेक्षा प्राथमिक असतात. पाठाच्या संदर्भात, सर्व इंद्रिये जी काही धडपड करतात, ती शेवटी पोटासाठीच असते. ⁵⁵ पोटाला अन्न मिळाले, तरच शरीराला ऊर्जा मिळते आणि इतर सर्व व्यवहार सुरळीत चालतात. पोटोबाची पूजा झाली नाही, तर शरीररूपी राज्यच धोक्यात येते, हे इंद्रियांना संपाच्या अनुभवातून कळते. म्हणूनच, पोटोबाचे महत्त्व या म्हणीतून अधोरेखित होते.

  
  

• उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: पोटोबा, विठोबा, शारीरिक गरजा, प्राथमिक, ऊर्जा, महत्त्व.

मागील बोर्ड परीक्षेत आलेले प्रश्न (Previous Years' Board Questions):

प्रश्न १: सर्व इंद्रियांनी पोटोबाविरुद्ध संप का पुकारला ते सविस्तर लिहा.

• उत्तर:

  'आपण सारे एक' या पाठात, जिव्हाताईने पोटोबाविरुद्ध तक्रारीचा सूर लावल्यावर इतर सर्व इंद्रियांनी तिला पाठिंबा दिला आणि संप पुकारला. त्यांच्या मते, पोटोबा काहीही काम न करता आयते बसून खातो आणि उलट सर्वांवर गुरगुरतो.

  या संपामागे प्रत्येक इंद्रियाची स्वतःची कारणे होती. जिव्हाताईचे म्हणणे होते की, ती गोड बोलते, पदार्थांची चव चाखते, पण तिला तिच्या आवडीचे खाण्याचे स्वातंत्र्य नाही. नासिका सांगते की, ती रात्रंदिवस श्वास घेण्याचे आणि वास घेण्याचे महत्त्वाचे काम करते. नयनकुमार म्हणतात की, ते पाहण्याचे काम करतात. कर्णिका ऐकण्याचे काम करून जीवनव्यवहारात मदत करते. हस्तकराज आणि पदकुमार हे सुद्धा कष्टाची कामे करतात. या सर्वांच्या मते, ते एवढे काम करत असताना पोटोबा मात्र काहीही न करता आरामात राहतो, म्हणूनच त्याला अद्दल घडवण्यासाठी सर्वांनी संप पुकारला.

  
  

प्रश्न २: 'आपण सारे एक' या पाठातून मिळणारा एकात्मतेचा संदेश तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा.

• उत्तर:

  'आपण सारे एक' ही नाटिका शरीरातील अवयवांच्या रूपकातून एकात्मतेचा एक अत्यंत सुंदर आणि प्रभावी संदेश देते. या पाठाचा मूळ उद्देश हाच आहे की, कोणत्याही समूहाची किंवा राज्याची प्रगती ही त्यातील प्रत्येक घटकाच्या एकत्रित आणि सहकार्याच्या भावनेवर अवलंबून असते.

  पाठाच्या शेवटी मेंदूराजे सांगतात की, जसे डोळे पाहतात म्हणून पाय चालू शकतात, तसेच पोटोबा काम करतो म्हणून सर्वांना ऊर्जा मिळते. याचा अर्थ, कोणीही एकटा श्रेष्ठ नाही. प्रत्येकजण आपापल्या जागी महत्त्वाचा आहे आणि सर्वजण एकमेकांवर अवलंबून आहेत.  हाच नियम आपल्या कुटुंबाला, समाजाला आणि देशालाही लागू होतो. देशातील प्रत्येक नागरिक, मग तो कोणत्याही जातीचा, धर्माचा किंवा प्रांताचा असो, तो देशाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. सर्वांनी मिळून एकोप्याने काम केले, तरच देशाची प्रगती होऊ शकते. हाच एकात्मतेचा संदेश या पाठातून मिळतो.

About BhashaLab

BhashaLab is a dynamic platform dedicated to the exploration and mastery of languages - operating both online and offline. Aligned with the National Education Policy (NEP) 2020 and the National Credit Framework (NCrF), we offer language education that emphasizes measurable learning outcomes and recognized, transferable credits.

We offer:

1. NEP alligned offline language courses for degree colleges - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

2. NEP alligned offline language courses for schools - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

3. Std VIII, IX and X - English and Sanskrit Curriculum Tuitions - All boards

4. International English Olympiad Tuitions - All classes

5. Basic and Advanced English Grammar - Offline and Online - Class 3 and above

6. English Communication Skills for working professionals, adults and students - Offline and Online

Contact: +91 86577 20901, +91 97021 12044

Mail: info@bhashalab.com

Website: www.bhashalab.com

Found any mistakes or suggestions? Click here to send us your feedback!