5. किं मिथ्या ? किं वास्तवम् ? - What is False? What is Real? - Class 9 - Amod

Nov 15
7 min read

Updated: Nov 20

Bilingual Summary

English This lesson is a dialogue between a 13-year-old girl, Tanaya, and her mother. Tanaya is addicted to her mobile phone, preferring to play virtual games (cricket, chess, etc.) inside rather than playing outside with her friends. When she gets hungry, her mother cleverly teaches her a lesson. She shows Tanaya pictures of delicious food (pizza, pav bhaji) on her phone and then says that since Tanaya saw the food, there is no need to eat it. Tanaya protests, saying virtual food cannot satisfy real hunger. The mother uses this to explain that, in the same way, virtual games on a phone cannot provide real exercise or health benefits. The lesson concludes that the phone is a virtual (आभासात्मकं) world, not the real one, and while it should be used as needed, "excess of everything should be avoided."

Marathi (मराठी) हा पाठ एक संवाद आहे, एका १३ वर्षांच्या तनया नावाच्या मुलीमध्ये आणि तिच्या आईमध्ये. तनयाला मोबाईल फोनचे व्यसन लागले आहे. ती तिच्या मैत्रिणींसोबत बाहेर खेळण्याऐवजी घरातच फोनवर आभासी खेळ (virtual games) खेळणे पसंत करते. जेव्हा तिला भूक लागते, तेव्हा तिची आई तिला एक युक्तीने धडा शिकवते. आई तिला फोनवर पिझ्झा, पावभाजी अशा पदार्थांची छायाचित्रे दाखवते आणि म्हणते की, 'तू फोनवर अन्न पाहिलेस, त्यामुळे आता खरे अन्न खाण्याची गरज नाही.' तनया म्हणते की, फोनवरचे अन्न पाहून तिची खरी भूक (बुभुक्षा) कशी शांत होणार? यावर आई तिला समजावते की, ज्याप्रमाणे आभासी अन्नाने भूक भागत नाही, त्याचप्रमाणे आभासी खेळांनी खरा व्यायाम होत नाही आणि आरोग्यही मिळत नाही. फोन हे आभासी जग आहे, खरे नाही. त्याचा वापर गरजेनुसार करावा, पण 'कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक टाळावा' (अति सर्वत्र वर्जयेत्).

Glossary (शब्दार्थ)

Sanskrit (संस्कृत)	English	Marathi (मराठी)
सुखासन्दे	On the sofa / couch	सोफ्यावर
कुर्कुरिकाम्	Chips / Puffs (junk food)	कुरकुरे / चिप्स
चलभाषम्	Mobile phone	मोबाईल फोन
द्वारघण्टिकाम्	Doorbell	दारावरची घंटी
आह्वयतः	(They two) call	(त्या दोघी) बोलवतात
सत्वरम्	Quickly	लवकर
यष्टिकन्दुकक्रीडा	Cricket (stick-ball game)	क्रिकेट
पादकन्दुकक्रीडा	Football	फुटबॉल
क्रीडाङ्गणम्	Playground	खेळाचे मैदान
बुभुक्षिता अस्मि	I am hungry	मला भूक लागली आहे
छायाचित्राणि	Pictures / Photos	छायाचित्रे
लालायितम्	(Mouth) watered / tempted	(तोंडात) पाणी आले
बुभुक्षा	Hunger	भूक
शान्ता	Satisfied / Pacified	शांत
आभासात्मकम्	Virtual	आभासी
वास्तवम्	Real	खरे / वास्तविक
अति सर्वत्र वर्जयेत्	Excess of everything should be avoided	अतिरेक सर्वत्र टाळावा

Sentence-by-Sentence Translation

Sanskrit (संस्कृत)	English Translation	Marathi Translation (मराठी भाषांतर)
(त्रयोदशवर्षीया तनया ... ताम् आह्वयतः ।)	(13-year-old Tanaya sits on the sofa, eating chips with one hand and operating her mobile with the other. Just then, hearing the doorbell, her mother opens the door. Tanaya's two friends, standing at the door, call her.)	(१३ वर्षांची तनया सोफ्यावर बसून एका हाताने कुरकुरे खात आहे आणि दुसऱ्या हाताने मोबाईल चालवत आहे. तेवढ्यात दारावरची घंटी ऐकून आई दार उघडते. तनयाच्या दोन मैत्रिणी दारातच उभ्या राहून तिला हाक मारतात.)
श्रुतिः - तनये, सत्वरं क्रीडनाय आगच्छ, बहिः खेलामः ।	Shruti: Tanaya, come quickly to play, let's play outside.	श्रुति: तनये, खेळायला लवकर ये, आपण बाहेर खेळूया.
तनया - अहं गृहे एव खेलामि ।	Tanaya: I am playing at home itself.	तनया: मी घरातच खेळते.
राजसी - किं खेलसि ?	Rajasi: What are you playing?	राजसी: काय खेळतेस?
तनया - (चलभाषं दर्शयित्वा) एतस्मिन् चलभाषे ... अहं न आगच्छामि।	Tanaya: (Showing the mobile) On this mobile, there is cricket, football, car games, card games, chess, etc. all games are there. There is no need to go to the playground to play. I am not coming.	तनया: (मोबाईल दाखवत) या मोबाईलवर क्रिकेट, फुटबॉल, वाहनांचे खेळ, पत्त्यांचे खेळ, बुद्धिबळ, इत्यादी सर्व खेळ आहेत. खेळायला मैदानावर जाण्याची गरजच नाही. मी येत नाही.
तनया - (स्वगतम्) एतस्यां क्रीडायाम् एषः सैनिकः मृतः ... खेलः समाप्तः ।	Tanaya: (To herself) In this game, this soldier is dead... the other one must be killed. All soldiers are dead. Hey... I won! The game is over.	तनया: (स्वतःशी) या खेळात हा सैनिक मेला... दुसऱ्यालाही मारले पाहिजे. सर्व सैनिक मेले. हे... मी जिंकले! खेळ संपला.
(तनया पाकगृहं गच्छति ।) अम्ब, बुभुक्षिता अस्मि ।	(Tanaya goes to the kitchen.) Mother, I am hungry.	(तनया स्वयंपाकघरात जाते.) आई, मला भूक लागली आहे.
माता - तनये, मम चलभाषे एतानि छायाचित्राणि पश्य ।	Mother: Tanaya, look at these pictures on my mobile.	माता: तनये, माझ्या मोबाईलवर ही छायाचित्रे बघ.
तनया - मातः, पिझ्झा, पावभाजी, सिजलर्स इत्यादीनि खाद्यानि दृष्ट्वा लालायितं मे मुखम्। कृपया किमपि यच्छतु ।	Tanaya: Mother, seeing food like pizza, pav bhaji, sizzlers... my mouth is watering. Please give me something.	तनया: आई, पिझ्झा, पावभाजी, सिझलर्स इत्यादी खाद्यपदार्थ पाहून माझ्या तोंडाला पाणी सुटले आहे. कृपया काहीतरी दे.
माता - चलभाषे दृष्टवती खलु ? अधुना खाद्यपदार्थानाम् आवश्यकता एव नास्ति । अहं न यच्छामि ।	Mother: You saw it on the mobile, didn't you? Now there is no need for food. I will not give (you) any.	माता: मोबाईलवर पाहिलेस ना? मग आता खाद्यपदार्थांची गरजच नाही. मी (तुला) देणार नाही.
तनया - चलभाषे भोजनं दृष्ट्वा बुभुक्षा शान्ता कथं भवेत् ?	Tanaya: How can hunger be satisfied by seeing food on a mobile?	तनया: मोबाईलवर जेवण पाहून भूक कशी शांत होईल?
माता - यदि एतत् सत्यं, तर्हि कथं न जानासि यत् चलभाषेण क्रीडित्वा व्यायामः न भवति ? स्वास्थ्यरक्षणं न भवति ?	Mother: If this is true, then why don't you understand that by playing on the mobile, there is no exercise? Health is not protected?	माता: जर हे खरे आहे, तर मग तुला हे कसे कळत नाही की मोबाईलवर खेळून व्यायाम होत नाही? आरोग्याचे रक्षण होत नाही?
तनया - परं मातः, मह्यं रोचते तत् चलभाषेण क्रीडनम् ।	Tanaya: But mother, I like playing on the mobile.	तनया: पण आई, मला मोबाईलवर खेळायला आवडते.
माता - तनये, यद् यद् रोचते तत् तत् सर्वं ... न वास्तवम् ।	Mother: Tanaya, not everything that one likes is healthy, beneficial, or wholesome. Proper play, nutritious food, and sleep at night are for health. The world on the mobile is virtual, not real.	माता: तनये, जे जे आवडते, ते सर्वच आरोग्यदायी, हितकर, आणि आरोग्यपूर्ण नसते. योग्य खेळ, पौष्टिक अन्न, आणि रात्रीची झोप आरोग्यासाठी (आवश्यक) असते. मोबाईलवरील जग हे आभासी असते, खरे (वास्तविक) नसते.
तनया - तर्हि किं चलभाषस्य उपयोगः एव न करणीयः ।	Tanaya: Then, should the mobile not be used at all?	तनया: मग काय मोबाईलचा उपयोग करायचाच नाही का?
माता - तथा न । आवश्यकतानुसारं योग्यः उपयोगः करणीयः एव । किन्तु अति सर्वत्र वर्जयेत् ।	Mother: Not like that. It should be used properly as per the need. But, "excess of everything should be avoided."	माता: तसे नाही. गरजेनुसार योग्य उपयोग करायलाच हवा. पण, "कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक सर्वत्र टाळावा."
तनया - आम्‌मातः। इतः परं चलभाषस्य योग्यम् उपयोगं करोमि ।	Tanaya: Yes, Mother. From now on, I will use the mobile properly.	तनया: हो आई. इथून पुढे मी मोबाईलचा योग्य उपयोग करीन.

५. Exercises (भाषाभ्यासः)

५.१. Answer in one full sentence in Sanskrit (पूर्णवाक्येन उत्तरं लिखत)

प्रश्नः अ. चलभाषे काः क्रीडाः सन्ति ?

उत्तरम्: चलभाषे यष्टिकन्दुकक्रीडा, पादकन्दुकक्रीडा, वाहनक्रीडा, पत्रक्रीडा, चतुरङ्गक्रीडा इत्यादयः सर्वाः क्रीडाः सन्ति।

प्रश्नः आ. चलभाषे कीदृशं विश्वम् ?

उत्तरम्: चलभाषे आभासात्मकं विश्वं अस्ति, तत् न वास्तवम्।

प्रश्नः इ. किं किं दृष्ट्वा तनयायाः मुखं लालायितम् ?

उत्तरम्: पिझ्झा, पावभाजी, सिजलर्स इत्यादीनि खाद्यानि दृष्ट्वा तनयायाः मुखं लालायितम्।

प्रश्नः ई. स्वास्थ्यरक्षणाय किं किम् आवश्यकम् ?

उत्तरम्: स्वास्थ्यरक्षणाय सम्यक् क्रीडा, पौष्टिकम् अन्नं, रात्रौ निद्रा च आवश्यकम् अस्ति।

५.२. Answer in your medium's language (माध्यमभाषया उत्तरत)

प्रश्नः अ) माता तनयायाः विचारपरिवर्तनं कथं करोति ?

English The mother changed Tanaya's thinking with a clever, practical example. When Tanaya was hungry, the mother showed her pictures of delicious food on her mobile instead of giving her real food. She then said that just as seeing virtual food on a phone cannot satisfy real hunger, playing virtual games on a phone cannot provide the benefits of real exercise or protect one's health. This direct comparison helped Tanaya understand the difference between the virtual world and reality.

Marathi (मराठी) आईने एका हुशार, व्यावहारिक उदाहरणाने तनयाचे विचार बदलले. जेव्हा तनयाला भूक लागली, तेव्हा आईने तिला खरे अन्न देण्याऐवजी मोबाईलवर स्वादिष्ट जेवणाची छायाचित्रे दाखवली. आईने सांगितले की, ज्याप्रमाणे मोबाईलवर 'आभासी' अन्न पाहिल्याने खरी भूक भागत नाही, त्याचप्रमाणे मोबाईलवर 'आभासी' खेळ खेळल्याने खऱ्या व्यायामाचे फायदे मिळत नाहीत किंवा आरोग्याचे रक्षण होत नाही. या थेट तुलनेमुळे तनयाला आभासी जग आणि वास्तव यातील फरक समजला.

प्रश्नः आ) किं मिथ्या ? किं वास्तवम् ? इति पाठस्य तात्पर्यं लिखत ।

English The moral of this lesson is to distinguish between the virtual world (मिथ्या - false/unreal) and the real world (वास्तवम् - real). While technology is useful, one can get addicted to the virtual world of mobile phones, mistaking it for reality. The lesson teaches that real experiences—like playing outside, getting real exercise, and eating nutritious food—are essential for health and cannot be replaced by virtual substitutes. The main message is "अति सर्वत्र वर्जयेत्" (Excess of everything should be avoided), advising a balanced and proper use of technology.

Marathi (मराठी) या पाठाचा तात्पर्य (moral) 'आभासी जग' (मिथ्या) आणि 'वास्तविक जग' (वास्तवम्) यांमधील फरक ओळखणे हा आहे. तंत्रज्ञान उपयुक्त असले तरी, मोबाईल फोनच्या आभासी जगाचे व्यसन लागू शकते, ज्याला आपण चुकून वास्तव समजू लागतो. हा पाठ शिकवतो की खरे अनुभव—जसे की बाहेर खेळणे, खरा व्यायाम करणे, आणि पौष्टिक अन्न खाणे—हे आरोग्यासाठी आवश्यक आहेत आणि त्यांची जागा आभासी गोष्टी घेऊ शकत नाहीत. "अति सर्वत्र वर्जयेत्" (कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक टाळावा) हा मुख्य संदेश आहे, जो तंत्रज्ञानाचा संतुलित आणि योग्य वापर करण्याचा सल्ला देतो.

५.३. Diagram/Flowchart Answers (जालरेखाचित्रं/प्रवाहिजालं पूरयत)

पाठात् त्वान्त-ल्यबन्त-अव्ययानि (tvānta & lyabanta Avyayas from the Lesson)

उपविश्य
आकर्ण्य
स्थित्वा
दर्शयित्वा
गत्वा
दृष्ट्वा

About BhashaLab

BhashaLab is a dynamic platform dedicated to the exploration and mastery of languages - operating both online and offline. Aligned with the National Education Policy (NEP) 2020 and the National Credit Framework (NCrF), we offer language education that emphasizes measurable learning outcomes and recognized, transferable credits.

We offer:

1. NEP alligned offline language courses for degree colleges - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

2. NEP alligned offline language courses for schools - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

3. Std VIII, IX and X - English and Sanskrit Curriculum Tuitions - All boards

4. International English Olympiad Tuitions - All classes

5. Basic and Advanced English Grammar - Offline and Online - Class 3 and above

6. English Communication Skills for working professionals, adults and students - Offline and Online

Contact: +91 86577 20901, +91 97021 12044

Mail: info@bhashalab.com

Website: www.bhashalab.com

Found any mistakes or suggestions? Click here to send us your feedback!