6. टप् टप् पडती - Tap tap padti- Class 7 - Sulabhbharati

Lesson Type: Poetry (कविता)

Lesson Number: ६

Lesson Title: टप् टप् पडती

Author/Poet's Name: मंगेश पाडगांवकर

Bilingual Summary (सारांश)

मराठी: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी मोकळ्या कुरणावर (गवताळ जमीन) खेळणाऱ्या मुलांच्या मनातील आनंदाचे वर्णन केले आहे. प्राजक्ताच्या झाडावरून टप् टप् पडणारी फुले मुलांच्या अंगावर पडत आहेत, आणि वाऱ्याच्या 'भिर् भिर्' तालावर त्यांचे गाणे जुळून येत आहे. ऊन-सावलीची जाळी, वाऱ्यामुळे डुलणारे गवत, पिवळ्या उन्हात नाहणारे सूर आणि फांदीवरचा झोपाळा, या सर्वांमुळे धरती हसत आहे. मुलांचे गाणे हेच झुळझुळ वारा, लुकलुक तारा, पाऊस आणि मोरपिसारा आहे. शेवटी, कवी सर्व मुलांना फुलांसारखे फुलून, सुरात सूर मिसळून गाण्याची हाक देतात, कारण कवीच्या मते, जे आनंदाने गातात तेच 'शहाणे' (wise) असतात.

English: In this poem, poet Mangesh Padgaonkar describes the joy of children playing on an open meadow (कुरण). Prajakta (Night-flowering jasmine) flowers are falling on them with a 'Tap Tap' sound. Their song rhymes with the 'Bhir Bhir' rhythm of the wind. The interplay of sun and shade (ऊनसावली), the grass swaying in the breeze, the melodies bathing in the yellow sunlight, and a swing (झोपाळा) on the branch make the earth smile. The children's song itself becomes the gentle breeze, the twinkling stars, the rain, and the peacock's feather. In the end, the poet calls all children to 'bloom' like flowers, join their melodies, and sing, because according to him, "those who sing are wise, and the rest are foolish (खुळे)."

Bilingual Theme / Central Idea (मध्यवर्ती कल्पना)

मराठी: प्रस्तुत कवितेची मध्यवर्ती कल्पना म्हणजे निसर्गाच्या सान्निध्यात मुलांनी अनुभवलेला निखळ 'आनंद' व्यक्त करणे. प्राजक्ताची पडणारी फुले, वाहणारा वारा, ऊन-सावलीचा खेळ यांसारख्या नैसर्गिक घटकांशी मुले इतकी एकरूप झाली आहेत की, त्यांचे गाणे हेच निसर्गाचे रूप बनले आहे. निसर्गाचा आनंद मनसोक्त लुटणे आणि त्यात सहभागी होणे हेच खरे शहाणपण आहे, हा संदेश कवी या कवितेतून देतात.

English: The central idea of this poem is to express the pure, unadulterated 'joy' experienced by children in the lap of nature. The children are so in tune with natural elements like the falling Prajakta flowers, the blowing wind, and the play of sun and shade, that their song itself becomes a manifestation of nature. The message from the poet is that true wisdom lies in fully enjoying nature's beauty and becoming a part of it.

पाठातील महत्त्वाचे मुद्दे (Key Points for Revision):

• मुलांच्या अंगावर प्राजक्ताची फुले टप् टप् पडत आहेत.

• वाऱ्याच्या भिर् भिर् तालावर मुलांचे गाणे जुळून येत आहे.

• कुरणावर झाडांखाली ऊनसावली जाळी विणत आहे आणि वारा आल्याने गवत खुशीने डुलत आहे.

• मुलांचे गाणे हेच झुळझुळ वारा, लुकलुक तारा, पाऊस आणि मोरपिसारा बनले आहे.

• कवीच्या मते, जे गाणे गातात तेच शहाणे असतात आणि बाकी सर्व 'खुळे' (वेडे) असतात.

Bilingual Character Sketch (पात्रांचे स्वभावचित्रण): (If Applicable)

(Not Applicable for this poem)

Glossary (शब्दार्थ)

Poetry-Specific: ओळींचा सरळ अर्थ लिहा (For Poetry only)

टप् टप् पडती... गाणे अमुचे जुळे ! ।।१।।

संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी मंगेश पाडगांवकर यांच्या 'टप् टप् पडती' या कवितेतील आहेत. यात कवी मुलांच्या गाण्याची सुरुवात कशी होते हे सांगतात.

सरळ अर्थ: आमच्या अंगावर प्राजक्ताची फुले टप् टप् पडत आहेत, आणि (वाऱ्याच्या) त्या 'भिर् भिर्' आवाजाच्या तालावर आमचे गाणे आपोआप जुळून येत आहे.

कुरणावरती, झाडांखाली... गवत खुशीने डुले ! ।।२।।

संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी मंगेश पाडगांवकर यांच्या 'टप् टप् पडती' या कवितेतील आहेत. यात कवी निसर्गातील आनंदी वातावरणाचे वर्णन करतात.

सरळ अर्थ: गवताळ जमिनीवर (कुरणावर) आणि झाडांखाली ऊन आणि सावली मिळून एक सुंदर जाळी विणत आहेत. इतक्यात भरभर (भरारा) वारा येत आहे, (ते पाहून) गवत जणू आनंदाने (खुशीने) डोलत आहे.

दूरदूर हे सूर... हा झोपाळा झुले ! ।।३।।

संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी मंगेश पाडगांवकर यांच्या 'टप् टप् पडती' या कवितेतील आहेत. यात कवी गाण्याच्या सुरांचे वर्णन करतात. सरळ अर्थ: (मुलांच्या गाण्याचे) हे सूर लांबपर्यंत (दूरदूर) वाहत जात आहेत, आणि पिवळ्या धमक उन्हात जणू अंघोळ करत (नाहती) आहेत. (हे सर्व पाहून) धरती हसत आहे आणि फांदीवर (बसलेला) हा झोपाळा (कवीच्या मते, निसर्गाचा झोपाळा) झुलत आहे.

गाणे अमुचे झुळझुळ... या गाण्यातुन फुले ! ।।४।।

संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी मंगेश पाडगांवकर यांच्या 'टप् टप् पडती' या कवितेतील आहेत. यात कवी मुलांचे गाणे निसर्गाशी कसे एकरूप झाले आहे ते सांगतात.

सरळ अर्थ: आमचे गाणे म्हणजे जणू काही झुळझुळ वाहणारा वारा आहे, आमचे गाणे म्हणजे आकाशातील लुकलुकणारी तारा आहे. इतकेच नाही, तर पाऊस, वारा आणि सुंदर मोरपिसारा हे सर्व जणू आमच्या गाण्यातूनच फुलत (व्यक्त) आहेत.

फुलांसारखे सर्व फुला रे... बाकी सारे खुळे ! ।।५।।

संदर्भ: प्रस्तुत ओळी कवी मंगेश पाडगांवकर यांच्या 'टप् टप् पडती' या कवितेतील आहेत. यात कवी सर्व मुलांना आनंदी राहण्याचे आवाहन करतात.

सरळ अर्थ: (कवी म्हणतात,) मुलांनो, तुम्ही सर्व फुलांसारखे आनंदाने फुला (उमळा). चला, आपला सूर (गाणे) या निसर्गाच्या सुरात मिसळून गाऊया. कारण जे (असा निसर्गाचा आनंद घेत) गाणे गातात, तेच खरे शहाणे लोक असतात, बाकी (जे गात नाहीत) ते सर्व वेडे (खुळे) असतात.

True or False (चूक की बरोबर) with Reasons

1. विधान: मुलांच्या अंगावर आंब्याची फुले पडत आहेत.

   उत्तर: चूक. कारण, मुलांच्या अंगावर 'प्राजक्ताची फुले' पडत आहेत.

   
   

2. विधान: भरारा वारा आल्यामुळे गवत खुशीने डुलत आहे.

   उत्तर: बरोबर. कारण, 'येतो वारा पाहा भरारा, गवत खुशीने डुले!' असे कवितेत म्हटले आहे.

   
   

3. विधान: फांदीवर एक पक्षी झोपाळा झुलत आहे.

   उत्तर: चूक. कारण, 'फांदीवरती हा झोपाळा झुले' असे म्हटले आहे, तिथे पक्ष्याचा उल्लेख नाही, तो निसर्गाचा झोपाळा आहे.

   
   

4. विधान: कवीच्या मते, जे गाणे गातात तेच शहाणे असतात.

   उत्तर: बरोबर. कारण, कवितेच्या शेवटच्या ओळीत 'गाणे गाती तेच शहाणे, बाकी सारे खुळे!' असे म्हटले आहे.

   
   

5. विधान: मुलांचे गाणे पावसाच्या तालावर जुळून येत आहे.

   उत्तर: चूक. कारण, मुलांचे गाणे वाऱ्याच्या 'भिर् भिर् भिर् भिर् त्या तालावर' जुळून येत आहे.

Personal Opinion (स्वमत) 5 questions:

प्रश्न १: 'गाणे गाती तेच शहाणे, बाकी सारे खुळे!' – या ओळीचा तुम्हांला समजलेला अर्थ स्पष्ट करा. उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी निसर्गाच्या सान्निध्यात मिळणाऱ्या आनंदाचे वर्णन केले आहे.

या ओळीचा अर्थ असा आहे की, जे लोक निसर्गाचा आनंद घेतात, त्यात एकरूप होतात आणि आपला आनंद गाण्यासारख्या कलेतून व्यक्त करतात, तेच खरे 'शहाणे' (समंजस) आहेत. जे लोक निसर्गातील या सुंदर क्षणांचा आनंद घेत नाहीत, किंवा आनंदी असूनही ते व्यक्त करत नाहीत, ते 'खुळे' (वेडे) आहेत. कवीला 'गाणे गाणे' म्हणजे 'आयुष्याचा आनंद लुटणे' असे सांगायचे आहे.

उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: शहाणे, खुळे, गाणे गाणे, आनंद व्यक्त करणे, निसर्गाचा आनंद, एकरूप होणे, आयुष्याचा आनंद.

प्रश्न २: 'ऊनसावली विणते जाळी' – या कल्पनेचे सौंदर्य तुमच्या शब्दांत स्पष्ट करा. उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी निसर्गाचे सुंदर वर्णन केले आहे.

झाडांच्या दाट पानांमधून जेव्हा ऊन जमिनीवर पडते, तेव्हा ते सरळ न पडता पानांच्या आकाराप्रमाणे ठिकठिकाणी पडते. ऊन आणि सावलीचा हा खेळ पाहून, जणू काही कुणीतरी जमिनीवर एक सुंदर 'जाळीच विणली' आहे, असे कवीला वाटते. ही एक अतिशय सुंदर कल्पना आहे, जी निसर्गाच्या सौंदर्याचे एक वेगळेच चित्र डोळ्यांसमोर उभे करते.

उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: ऊनसावली, जाळी विणणे, कल्पना, सौंदर्य, झाडांची पाने, जमिनीवर, निसर्गाचे चित्र.

प्रश्न ३: 'फुलांसारखे सर्व फुला रे' – असे कवी का म्हणत आहेत? उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी मुलांना आनंदी राहण्याचा संदेश दिला आहे.

'फुलणे' म्हणजे आनंदी होणे, प्रफुल्लित होणे. फूल जसे टवटवीत, सुंदर आणि हसरे दिसते, तसेच मुलांनीसुद्धा नेहमी फुलांसारखे ताजेतवाने, आनंदी आणि हसरे राहावे, असे कवीला वाटते. फुलांप्रमाणे मुलांनीही आपला आनंद सगळीकडे पसरवावा, म्हणून कवी 'फुलांसारखे सर्व फुला रे' असे म्हणत आहेत.

उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: फुलणे, फुलांसारखे, आनंदी, टवटवीत, हसरे, प्रफुल्लित, आनंद पसरवणे.

प्रश्न ४: कवितेतील मुलांच्या गाण्यात कोणकोणते नैसर्गिक घटक मिसळले आहेत? उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी मुलांचे गाणे निसर्गाशी एकरूप झाल्याचे वर्णन केले आहे.

मुलांचे गाणे इतके नैसर्गिक आहे की, कवीला ते गाणे म्हणजे 'झुळझुळ वारा', 'लुकलुक तारा', 'पाऊस' आणि 'मोरपिसारा' आहे असे वाटते. प्राजक्ताच्या फुलांच्या पडण्याच्या 'टप् टप्' तालावर आणि वाऱ्याच्या 'भिर् भिर्' सुरावर त्यांचे गाणे जुळले आहे. तसेच, हे सूर पिवळ्या उन्हात नहात आहेत. अशा प्रकारे, फूल, वारा, ऊन, तारा, पाऊस आणि मोरपिसारा हे सर्व नैसर्गिक घटक त्यांच्या गाण्यात मिसळले आहेत.

उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: झुळझुळ वारा, लुकलुक तारा, पाऊस, मोरपिसारा, टप् टप्, भिर् भिर्, ऊन, नैसर्गिक घटक.

प्रश्न ५: 'हसते धरती' – असे कवीने का म्हटले आहे? उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी निसर्गातील आनंदाचे वर्णन केले आहे.

कवीने येथे धरतीवर 'मानवी भावना' (चेतनगुणोक्ती) आरोपली आहे. जेव्हा मुले कुरणावर आनंदाने गात आहेत, गवत खुशीने डुलत आहे, ऊन-सावलीची जाळी विणली जात आहे आणि फांदीवर झोपाळा झुलत आहे, तेव्हा हे आनंदी आणि सुंदर दृश्य पाहून धरतीला (जमिनीला) सुद्धा खूप आनंद झाला आहे आणि ती जणू काही मुलांसोबत 'हसत' आहे, अशी सुंदर कल्पना कवीने केली आहे.

उत्तर लिहिताना वापरावे असे महत्त्वाचे शब्द: हसते धरती, चेतनगुणोक्ती, आनंदी दृश्य, गवत डुलणे, झोपाळा, निसर्गाचा आनंद, कल्पना.

Bilingual Poetry Appreciation (रसग्रहण)

मराठी:

• कवितेचे कवी: मंगेश पाडगांवकर

• कवितेचा विषय: मोकळ्या कुरणावर निसर्गाचा आनंद घेणाऱ्या मुलांच्या मनातील भावनांचे वर्णन.

• मध्यवर्ती कल्पना: निसर्गाच्या घटकांशी (फुले, वारा, ऊन) एकरूप होऊन गाण्यातून मिळणारा निखळ आनंद हेच खरे शहाणपण आहे.

• आवडलेली ओळ: 'गाणे गाती तेच शहाणे, बाकी सारे खुळे !'

• कविता आवडण्याचे कारण: या कवितेत 'टप् टप्', 'भिर् भिर्', 'झुळझुळ', 'लुकलुक' असे नादमय शब्द वापरल्याने कविता तालात गावीशी वाटते. 'ऊनसावली विणते जाळी', 'हसते धरती' यांसारख्या सुंदर कल्पनांमुळे निसर्गाचे चित्र डोळ्यांसमोर उभे राहते.

English:

• Poet: Mangesh Padgaonkar

• Subject of the Poem: Description of the joyful feelings of children enjoying nature on an open meadow.

• Central Idea: True wisdom lies in the pure joy one gets by merging with the elements of nature (flowers, wind, sun) through song.

• Favourite Line: 'गाणे गाती तेच शहाणे, बाकी सारे खुळे !' (Those who sing are wise, the rest are foolish!)

• Why I like the poem: The poem uses rhythmic words (onomatopoeia) like 'Tap Tap', 'Bhir Bhir', 'Zhul Zhul', 'Luk Luk', which makes it very musical. The beautiful imagery, like 'sun and shade weave a net' and 'the earth smiles', creates a vivid picture of nature.

मागील बोर्ड परीक्षेत आलेले प्रश्न (Previous Years' Board Questions): - 5 questions

प्रश्न १: मुलांचे गाणे कधी आणि कसे जुळून येते? उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी निसर्गाच्या आनंदाचे वर्णन केले आहे. जेव्हा मुलांच्या अंगावर प्राजक्ताची फुले 'टप् टप्' पडतात, तेव्हा वाऱ्याच्या 'भिर् भिर्' आवाजाच्या तालावर मुलांचे गाणे जुळून येते. अशाप्रकारे, निसर्गातील नाद (sound) आणि मुलांचा आवाज (song) यांच्या मिलापातून त्यांचे गाणे तयार होते.

प्रश्न २: कुरणावर आणि झाडांखाली कोणते सुंदर दृश्य दिसत आहे? उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी निसर्गाचे सुंदर वर्णन केले आहे. कुरणावर आणि झाडांखाली ऊन आणि सावली एकत्र मिळून जणू काही एक सुंदर 'जाळी विणली' आहे, असे दृश्य दिसत आहे. त्याचवेळी, 'भरारा' वेगाने वारा वाहत येत आहे, ज्यामुळे गवतसुद्धा आनंदाने (खुशीने) डोलत आहे.

प्रश्न ३: 'पाऊस, वारा, मोरपिसारा या गाण्यातुन फुले!' – या ओळीचा अर्थ स्पष्ट करा. उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी मुलांचे गाणे निसर्गाशी एकरूप झाल्याचे वर्णन केले आहे. मुलांचे गाणे हे केवळ शब्द नसून, ते निसर्गाचेच रूप आहे. कवीला वाटते की, मुलांच्या गाण्यातूनच पाऊस, वारा आणि मोराच्या पिसाऱ्याचे सौंदर्य व्यक्त होत आहे (फुले). निसर्गाचे हे सर्व सुंदर घटक जणू त्या मुलांच्या गाण्यात एकवटले आहेत.

प्रश्न ४: 'टप् टप्', 'भिर् भिर्' यांसारख्या शब्दांना काय म्हणतात? त्यांचे कवितेतील महत्त्व सांगा. उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी नादमय शब्दांचा सुंदर वापर केला आहे. 'टप् टप्', 'भिर् भिर्', 'झुळझुळ', 'लुकलुक' यांसारख्या शब्दांना 'नादानुकारी' किंवा 'रवात्मक' शब्द (Onomatopoeia) म्हणतात. हे शब्द आवाजाचे वर्णन करतात. या शब्दांमुळे कवितेला एक विशिष्ट ताल (rhythm) प्राप्त होतो, ती ऐकायला आणि वाचायला गोड वाटते. तसेच, या शब्दांमुळे कवितेतील दृश्य (उदा. फुलांचे पडणे, वाऱ्याचे वाहणे) अधिक जिवंत वाटते.

प्रश्न ५: कवी मुलांना 'फुलांसारखे फुला रे' असे का सांगत आहेत? उत्तर: 'टप् टप् पडती' या कवितेत कवी मंगेश पाडगांवकर यांनी मुलांना एक मोलाचा संदेश दिला आहे. 'फुलणे' म्हणजे आनंदी आणि प्रफुल्लित होणे. ज्याप्रमाणे फूल टवटवीत असते आणि आपला सुगंध व सौंदर्य सर्वांना देते, त्याचप्रमाणे मुलांनीसुद्धा फुलांसारखे नेहमी आनंदी, ताजेतवाने राहावे आणि आपला आनंद 'सुरात सूर मिसळून' (एकत्र येऊन) व्यक्त करावा, असे कवी मुलांना सांगत आहेत.

About BhashaLab

BhashaLab is a dynamic platform dedicated to the exploration and mastery of languages - operating both online and offline. Aligned with the National Education Policy (NEP) 2020 and the National Credit Framework (NCrF), we offer language education that emphasizes measurable learning outcomes and recognized, transferable credits.

We offer:

1. NEP alligned offline language courses for degree colleges - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

2. NEP alligned offline language courses for schools - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

3. Std VIII, IX and X - English and Sanskrit Curriculum Tuitions - All boards

4. International English Olympiad Tuitions - All classes

5. Basic and Advanced English Grammar - Offline and Online - Class 3 and above

6. English Communication Skills for working professionals, adults and students - Offline and Online

Contact: +91 86577 20901, +91 97021 12044

Mail: info@bhashalab.com

Website: www.bhashalab.com

Found any mistakes or suggestions? Click here