8.1 कविता: जाता असताना - Class 10 - Aksharbharati

Poet’s Name: गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर (मराठी रूपांतर: श्यामला कुलकर्णी)

Bilingual Summary (सारांश)

मराठी:या कवितेत कवी रवींद्रनाथ टागोर यांनी सूर्या आणि पणती यांच्या संवादातून एक गहन संदेश दिला आहे. सूर्याला वाटते की त्याच्या अस्ताने पृथ्वी अंधारात बुडून जाईल, परंतु एक छोटी पणती विनम्रतेने सांगते की तिच्या तेजाने ती पृथ्वी उजळून टाकेल. या प्रतीकातून कवी सांगतात की अगदी लहान जीवसुद्धा जगाला प्रकाश देऊ शकतो. थोर-मोठ्यांबरोबरच लहानसहान व्यक्तीही समाजासाठी महत्त्वपूर्ण ठरतात.

English:In this poem, Rabindranath Tagore conveys a profound message through the dialogue between the Sun and a small lamp. The Sun fears that the Earth will drown in darkness after his setting. However, the humble lamp assures that with its tiny flame, it can still brighten the world. The poet uses this symbolism to highlight that even the smallest beings have the power to contribute meaningfully to the world. True greatness lies not only in the mighty but also in the humble who shine in their own way.

Bilingual Theme / Central Idea (मध्यवर्ती कल्पना)

मराठी:कवितेतून सांगितलेला मुख्य संदेश असा आहे की लहानसहान व्यक्ती किंवा वस्तूही जगाला योगदान देऊ शकतात.

English:The central idea is that even the smallest entities can make a meaningful contribution to the world.

पाठातील महत्त्वाचे मुद्दे (Key Points for Revision)

1. सूर्याला अस्ताच्या वेळी पृथ्वी अंधारात बुडेल असे वाटते.

2. पणती त्याला विनम्रतेने उत्तर देते.

3. पणती सांगते की तीही पृथ्वीला प्रकाश देऊ शकते.

4. कवीने प्रतीकात्मक शैलीत संदेश दिला आहे.

5. लहानसहान वस्तूंनाही जगात महत्त्व आहे.

Glossary (शब्दार्थ)

Poetry-Specific: ओळींचा सरळ अर्थ लिहा

[Stanza 1]ओळ: जाता असताना सूरयाचे डोळे पाणावले...

संदर्भ: या ओळींमध्ये कवीने सूरयाचे अस्ताच्या वेळीचे मनोगत दाखवले आहे.

सरळ अर्थ: सूरयाला काळजी वाटते की त्याच्या मावळल्यानंतर पृथ्वी अंधारात बुडेल.

[Stanza 2]ओळ: पणती रे पुढती, विनम्र भावे लवून म्हणे ती...

संदर्भ: या ओळींत पणतीचा सूरयाशी संवाद दाखवला आहे.

सरळ अर्थ: पणती नम्रपणे सांगते की तीही आपल्या छोट्याशा प्रकाशाने पृथ्वी उजळवेल.

[Stanza 3]ओळ: हे ऐकून तरा तेजाचे डोळे ओलावले...

संदर्भ: या ओळींमध्ये सूरयाची प्रतिक्रिया दाखवली आहे.

सरळ अर्थ: पणतीचे विनम्र शब्द ऐकून सूरय आनंदाने आणि समाधानाने झुकतो.

True or False (चूक की बरोबर) with Reasons

1. विधान: सूरय अस्ताला जाताना आनंदी होता.

   उत्तर: चूक. कारण त्याला पृथ्वी अंधारात बुडेल अशी भीती वाटत होती.

   
   

2. विधान: पणतीला स्वतःच्या प्रकाशावर विश्वास होता.

   उत्तर: बरोबर. कारण तिने सांगितले की ती पृथ्वी उजळवेल.

   
   

3. विधान: कवितेत प्रतीकात्मक शैलीचा वापर केला आहे.

   उत्तर: बरोबर. कारण सूरय आणि पणती ही प्रतीके आहेत.

   
   

4. विधान: सूरयाने पणतीच्या शब्दांकडे दुर्लक्ष केले.

   उत्तर: चूक. कारण सूरय भावूक झाला आणि तृप्त मनाने झुकला.

   
   

5. विधान: कवितेतून लहानसहान व्यक्तींच्या योगदानाचे महत्त्व सांगितले आहे.

   उत्तर: बरोबर. कारण पणतीचे छोटे तेजही उपयुक्त ठरते.

Personal Opinion (स्वमत)

प्रश्न १: कवितेत सूरयाच्या अस्ताचे वर्णन कसे केले आहे?

उत्तर:Paragraph 1: ‘जाता असताना’ या कवितेत सूरय अस्ताला जाताना वर्णन केले आहे.Paragraph 2: तो पृथ्वी अंधारात बुडेल अशी चिंता व्यक्त करतो. हे वर्णन भावपूर्ण आणि प्रतीकात्मक आहे.

महत्त्वाचे शब्द: सूरय, अस्त, चिंता, अंधार, वर्णन.

प्रश्न २: पणतीचे प्रतीक काय सांगते?

उत्तर:Paragraph 1: या कवितेत पणती हे प्रतीक म्हणून आले आहे.Paragraph 2: ते सांगते की अगदी लहान गोष्टीही जगाला प्रकाश देऊ शकतात.

महत्त्वाचे शब्द: पणती, प्रतीक, लहान, प्रकाश, योगदान.

प्रश्न ३: या कवितेतून आपल्याला कोणता संदेश मिळतो?

उत्तर:Paragraph 1: रवींद्रनाथ टागोर यांच्या या कवितेतून विद्यार्थ्यांना महत्त्वाचा संदेश मिळतो.Paragraph 2: जगाला प्रकाश देण्यासाठी प्रत्येकाचे योगदान महत्त्वाचे असते.

महत्त्वाचे शब्द: कविता, संदेश, प्रकाश, योगदान, विद्यार्थी.

प्रश्न ४: सूरय आणि पणती यांचा संवाद तुम्हाला काय शिकवतो?

उत्तर:Paragraph 1: कवितेत सूरय आणि पणती यांचा संवाद आला आहे.Paragraph 2: या संवादातून कळते की मोठ्यांबरोबर छोट्यांचे योगदानही जगासाठी आवश्यक आहे.

महत्त्वाचे शब्द: सूरय, पणती, संवाद, योगदान, शिकवण.

प्रश्न ५: ही कविता विद्यार्थ्यांसाठी का उपयुक्त आहे?

उत्तर:Paragraph 1: ‘जाता असताना’ ही कविता विद्यार्थ्यांना प्रेरणा देते.Paragraph 2: ती विद्यार्थ्यांना शिकवते की प्रत्येक व्यक्ती आपल्यापरीने जगासाठी काही करू शकते.

महत्त्वाचे शब्द: कविता, विद्यार्थी, प्रेरणा, योगदान, उपयुक्त.

Bilingual Poetry Appreciation (रसग्रहण)

मराठी:

• कवितेचे कवी: गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर (अनुवाद: श्यामला कुलकर्णी)

• कवितेचा विषय: सूरय आणि पणती यांचा संवाद

• मध्यवर्ती कल्पना: लहानसहान गोष्टींचे योगदानही महत्त्वाचे आहे.

• आवडलेली ओळ: “मम तेजाने जमेल तैसी उजळून टाकीन धरा”

• कविता आवडण्याचे कारण: कवितेत साध्या प्रतिमांतून गहन संदेश दिला आहे.

  
  

English:

• Poet: Gurudev Rabindranath Tagore (Translated by Shyamala Kulkarni)

• Subject of the Poem: Dialogue between the Sun and a lamp

• Central Idea: Even the smallest contribution has value.

• Favourite Line: “With my small flame, I shall brighten the Earth”

• Why I like the poem: The poem conveys a deep message through simple symbolism.

मागील बोर्ड परीक्षेत आलेले प्रश्न (Previous Years' Board Questions)

प्रश्न १: ‘जगाला प्रकाश देण्यासाठी प्रत्येकाचे योगदान महत्त्वाचे आहे’ – या विचाराचे स्पष्टीकरण द्या.

उत्तर:Paragraph 1: ‘जाता असताना’ या कवितेत पणतीचे प्रतीक वापरले आहे.Paragraph 2: ती शिकवते की अगदी छोट्यांचा प्रकाशही जगाला उजळवू शकतो.

प्रश्न २: सूरय आणि पणती यांचा संवाद प्रतीकात्मक का आहे?

उत्तर:Paragraph 1: कवितेत सूरय आणि पणती यांचा संवाद दाखवला आहे.Paragraph 2: यातून मोठे-लहान प्रत्येकाचे महत्त्व अधोरेखित झाले आहे.

About BhashaLab

BhashaLab is a dynamic platform dedicated to the exploration and mastery of languages - operating both online and offline. Aligned with the National Education Policy (NEP) 2020 and the National Credit Framework (NCrF), we offer language education that emphasizes measurable learning outcomes and recognized, transferable credits.

We offer:

1. NEP alligned offline language courses for degree colleges - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

2. NEP alligned offline language courses for schools - English, Sanskrit, Marathi and Hindi

3. Std VIII, IX and X - English and Sanskrit Curriculum Tuitions - All boards

4. International English Olympiad Tuitions - All classes

5. Basic and Advanced English Grammar - Offline and Online - Class 3 and above

6. English Communication Skills for working professionals, adults and students - Offline and Online

Contact: +91 86577 20901, +91 97021 12044

Mail: info@bhashalab.com

Website: www.bhashalab.com

Found any mistakes or suggestions? Click here to send us your feedback!