17. सूक्तिसुधा - Nectar of Sayings - - Class 8 - Amod
- 4 days ago
- 5 min read
Updated: 1 day ago
Bilingual Summary
English
"Suktisudha" (Nectar of Good Sayings) is a collection of wise Subhashitas that impart moral values and practical wisdom.
Verse 1: Contrasts a king and a scholar; a king is worshipped only in his own country, but a scholar is respected everywhere.
Verse 2: Highlights how greed clouds judgment, citing the example of Rama chasing the golden deer, something that never existed.
Verse 3: Emphasizes that every letter has potential power (mantra), every root has medicinal value, and every person has worth; what is rare is an organizer who knows how to use them.
Verse 4: Warns against excess (Ati). Bali was bound due to excessive charity, Duryodhana fell due to excessive pride, and Ravana was destroyed due to excessive desire.
Verse 5: A famous saying by Rama to Lakshmana after winning Lanka, stating that even a golden Lanka does not appeal to him because "Mother and Motherland are greater than heaven."
Verse 6: Describes that external ornaments like bracelets, necklaces, or baths do not truly adorn a person. The only real ornament is "Vani" (cultured speech), which never perishes.
Marathi (मराठी)
"सूक्तिसुधा" (सुविचारांचे अमृत) हा नैतिक मूल्ये आणि व्यावहारिक ज्ञान देणाऱ्या सुभाषितांचा संग्रह आहे.
श्लोक १: राजा आणि विद्वान यांची तुलना केली आहे; राजाला फक्त त्याच्या देशात मान मिळतो, परंतु विद्वानाला सर्वत्र मान मिळतो.
श्लोक २: लोभामुळे बुद्धी कशी भ्रष्ट होते हे रामाच्या उदाहरणावरून सांगितले आहे. सोन्याचे हरण कधीच अस्तित्वात नसतानाही रामाला त्याची इच्छा झाली.
श्लोक ३: यात सांगितले आहे की प्रत्येक अक्षरात मंत्राचे सामर्थ्य असते, प्रत्येक मुळात औषधी गुण असतो आणि कोणताही माणूस अयोग्य नसतो; दुर्मिळ असतो तो फक्त त्यांची पारख करणारा (योजक).
श्लोक ४: अतिरेक टाळण्याचा सल्ला दिला आहे. अतिदानामुळे बळी राजा बांधला गेला, अति अभिमानामुळे दुर्योधनाचा नाश झाला आणि अति लोभामुळे रावण नष्ट झाला.
श्लोक ५: लंका जिंकल्यावर राम लक्ष्मणाला सांगतो की ही सोन्याची लंका मला आवडत नाही, कारण "जननी आणि जन्मभूमी स्वर्गापेक्षाही श्रेष्ठ आहेत."
श्लोक ६: यात सांगितले आहे की बाजूबंद, चंद्रहार किंवा स्नान हे माणसाचे खरे दागिने नाहीत. 'सुसंस्कृत वाणी' हाच माणसाचा खरा आणि कधीही नष्ट न होणारा दागिना आहे.
Glossary (शब्दार्थ)
Sanskrit (संस्कृत) | English | Marathi (मराठी) |
विद्वत्त्वम् | Scholarship / Knowledge | विद्वत्ता / पांडित्य |
नृपत्वम् | Kingship | राजेपणा |
हेम्नः | Of gold | सोन्याचे |
कुरङ्गः | Deer | हरण |
रघुनन्दनस्य | Of Rama (Scion of Raghu) | रामाची |
तृष्णा | Desire / Thirst | इच्छा / लोभ |
अमन्त्रम् | Without mantra potential | मंत्र नसलेले |
अनौषधम् | Non-medicinal | औषधी नसलेले |
योजकः | Organizer / Discerner | योजक / पारख करणारा |
लौल्यात् | Due to greed/lust | लोभामुळे / हावेमुळे |
गरीयसी | Greater / Superior | श्रेष्ठ / मोठी |
केयूराः | Armlets | बाजूबंद |
मूर्धजाः | Hair (born on head) | केस |
वाण्येका (वाणी+एका) | Only speech | फक्त वाणी |
समलङ्करोति | Adorns well | सुशोभित करते |
क्षीयन्ते | Perish / Decay | नष्ट होतात |
Sentence-by-Sentence Translation
Sanskrit (संस्कृत) | English Translation | Marathi Translation (मराठी भाषांतर) |
श्लोक १ | Verse 1 | श्लोक १ |
विद्वत्त्वं च नृपत्वं च नैव तुल्यं कदाचन । | Scholarship and kingship are never equal. | विद्वत्ता आणि राजेपणा यांची कधीच तुलना होऊ शकत नाही. |
स्वदेशे पूज्यते राजा | A king is worshipped in his own country. | राजा फक्त स्वतःच्या देशात पूजला जातो. |
विद्वान् सर्वत्र पूज्यते ।।१।। | A scholar is worshipped everywhere. | (पण) विद्वान सर्वत्र पूजला जातो. |
श्लोक २ | Verse 2 | श्लोक २ |
न भूतपूर्वं न कदापि वार्ता | It never happened before, nor was it heard of. | असे पूर्वी कधी घडले नाही, ना कधी ऐकले. |
हेम्नः कुरङ्गो न कदापि दृष्टः । | A golden deer was never seen. | सोन्याचे हरण कधीही पाहिले गेले नाही. |
तथापि तृष्णा रघुनन्दनस्य | Still, Raghunandana (Rama) desired it. | तरीही रामाला त्याची हाव (इच्छा) झाली. |
विनाशकाले विपरीतबुद्धिः ।।२।। | When destruction nears, the mind thinks wrongly. | (कारण) विनाश जवळ आला की बुद्धी विपरीत होते. |
श्लोक ३ | Verse 3 | श्लोक ३ |
अमन्त्रमक्षरं नास्ति | There is no letter without mantra potential. | मंत्रशक्ती नसलेले असे एकही अक्षर नाही. |
नास्ति मूलमनौषधम् । | There is no root without medicinal value. | औषधी गुण नसलेले असे एकही मूळ नाही. |
अयोग्यः पुरुषो नास्ति | There is no unfit/worthless person. | कोणताही पुरुष अयोग्य नसतो. |
योजकस्तत्र दुर्लभः ।।३।। | An organizer/discerner there is rare. | तिथे (त्यांची पारख करणारा) योजक मिळणे कठीण असते. |
श्लोक ४ | Verse 4 | श्लोक ४ |
अतिदानात् बलिर्बद्धो | Bali was bound due to excessive charity. | अति दानामुळे बळी राजाला बंधनात पडले. |
ह्यतिमानात् सुयोधनः । | Suyodhana (Duryodhana) due to excessive pride. | अति अभिमानामुळे दुर्योधनाचा (नाश झाला). |
विनष्टो रावणो लौल्यात् | Ravana was destroyed due to excessive greed/lust. | अति लोभामुळे रावण नष्ट झाला. |
अति सर्वत्र वर्जयेत् ।।४।। | Excess should be avoided everywhere. | (म्हणून) अतिरेक सर्वत्र टाळावा. |
श्लोक ५ | Verse 5 | श्लोक ५ |
अपि स्वर्णमयी लङ्का न मे लक्ष्मण रोचते । | Even though Lanka is made of gold, I do not like it, O Lakshmana. | हे लक्ष्मणा, ही लंका सोन्याची असूनही मला आवडत नाही. |
जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी ।।५।। | Mother and Motherland are greater than even heaven. | (कारण) आई आणि मातृभूमी स्वर्गापेक्षाही श्रेष्ठ आहेत. |
श्लोक ६ | Verse 6 | श्लोक ६ |
केयूरा न विभूषयन्ति पुरुषं | Armlets do not adorn a person. | बाजूबंद माणसाला शोभून दिसत नाहीत. |
हारा न चन्द्रोज्ज्वलाः | Nor necklaces bright like the moon. | चंद्रासारखे तेजस्वी हारही नाही. |
न स्नानं न विलेपनं न कुसुमं | Neither bath, nor ointment, nor flowers. | स्नान नाही, अंगलेप नाही, फुले नाहीत. |
नालङ्कृता मूर्धजाः । | Nor decorated hair (adorn a person). | सजवलेले केसही (शोभून दिसत) नाहीत. |
वाण्येका समलङ्करोति पुरुषं | Only Speech adorns a person properly. | फक्त वाणीच माणसाला खऱ्या अर्थाने सुशोभित करते. |
या संस्कृता धार्यते | Which is held/spoken in a cultured way. | जी सुसंस्कारित अशी धारण केली जाते. |
क्षीयन्ते खलु भूषणानि सततं | Indeed, all ornaments perish continuously. | खरोखर इतर सर्व दागिने नष्ट होतात. |
वाग्भूषणं भूषणम् ।।६।। | The ornament of speech is the real ornament. | (पण) वाणीचा दागिना हाच (खरा) दागिना आहे. |
Exercises (भाषाभ्यासः)
1. Answer in one sentence (एकवाक्येन उत्तरत)
राजा कुत्र पूज्यते ?
उत्तरम्: राजा स्वदेशे पूज्यते । (A king is worshipped in his own country.)
कः सर्वत्र पूज्यते ?
उत्तरम्: विद्वान् सर्वत्र पूज्यते । (A scholar is worshipped everywhere.)
कीदृशः कुरङ्गः न कदापि दृष्टः ?
उत्तरम्: हेम्नः (सुवर्णस्य) कुरङ्गः न कदापि दृष्टः । (A golden deer was never seen.)
सुवर्णस्य कुरङ्गस्य तृष्णा कस्य जायते ?
उत्तरम्: सुवर्णस्य कुरङ्गस्य तृष्णा रघुनन्दनस्य (रामस्य) जायते । (The desire for the golden deer arose in Rama.)
कीदृशम् अक्षरं नास्ति ?
उत्तरम्: अमन्त्रम् अक्षरं नास्ति । (There is no letter without mantra.)
कीदृशं मूलं नास्ति ?
उत्तरम्: अनौषधं मूलं नास्ति । (There is no root without medicine.)
कीदृशः पुरुषः नास्ति ?
उत्तरम्: अयोग्यः पुरुषः नास्ति । (There is no unfit person.)
कः दुर्लभः ?
उत्तरम्: योजकः दुर्लभः । (An organizer is rare.)
यथार्थं भूषणं किम् ?
उत्तरम्: वाग्भूषणं यथार्थं भूषणम् अस्ति । (Speech is the real ornament.)
2. Match the pairs (मेलनं कुरुत)
Subject (कः) | Reason for Downfall (कस्मात्) |
बलिः बद्धः | अतिदानात् (Due to excessive charity) |
सुयोधनः (बद्धः/विनष्टः) | अतिमानात् (Due to excessive pride) |
रावणः विनष्टः | लौल्यात् (Due to greed/lust) |
3. Match synonyms (समानार्थकशब्दान् मेलयत)
मूर्धजाः - केशाः (Hair)
केयूराः - बाहुभूषणानि (Armlets)
कुसुमम् - प्रसूनम् (Flower)
वाणी - भाषा (Speech/Language)
भूषणम् - अलंकारः (Ornament)
4. Find the odd word (समूहेतरपदं चिनुत)
भूपः, महीपालः, पार्थिवः, पण्डितः (Pandit means scholar, others mean King).
प्राज्ञः, विचक्षणः, चाणाक्षः, क्षितिपतिः (Kshitipati means King, others mean Wise/Clever).
5. Fill in the blanks (रिक्तस्थानं पूरयत)
Visheshanam (Adjective) | Visheshyam (Noun) |
स्वर्णमयी | लङ्का |
गरीयसी | जननी / जन्मभूमिः |
6. Write the fourth term (चतुर्थं पदं लिखत)
विद्वान् = विद्वत्वम् :: नृपः = नृपत्वम् (Scholar = Scholarship :: King = Kingship).
About BhashaLab
BhashaLab is a dynamic platform dedicated to the exploration and mastery of languages - operating both online and offline. Aligned with the National Education Policy (NEP) 2020 and the National Credit Framework (NCrF), we offer language education that emphasizes measurable learning outcomes and recognized, transferable credits.
We offer:
1. NEP alligned offline language courses for degree colleges - English, Sanskrit, Marathi and Hindi
2. NEP alligned offline language courses for schools - English, Sanskrit, Marathi and Hindi
3. Std VIII, IX and X - English and Sanskrit Curriculum Tuitions - All boards
4. International English Olympiad Tuitions - All classes
5. Basic and Advanced English Grammar - Offline and Online - Class 3 and above
6. English Communication Skills for working professionals, adults and students - Offline and Online
Contact: +91 86577 20901, +91 97021 12044
Mail: info@bhashalab.com
Website: www.bhashalab.com
Found any mistakes or suggestions? Click here to send us your feedback!